ONGC Scholarship to Meritorious SC/ST/OBC Students ही भारतातील एक प्रतिष्ठित छात्रवृत्ती योजना आहे, जी SC/ST/OBC आणि आर्थिकदृष्ट्या मागास सामान्य वर्गातील मेधावी विद्यार्थ्यांना उच्च शिक्षणासाठी आर्थिक सहाय्य प्रदान करते. ऑइल अँड नॅचरल गॅस कॉर्पोरेशन (ONGC) फाउंडेशनद्वारे संचालित, ONGC स्कॉलरशिप योजना शिक्षणातील समानता आणि सामाजिक प्रगतीला चालना देते. या लेखात, योजनेचे उद्दिष्ट, लाभ, पात्रता, अर्ज प्रक्रिया, आवश्यक कागदपत्रे, अंतिम मुदत, आणि ताज्या बातम्या यांचा सविस्तर आढावा घेतला आहे.
योजनेचे उद्दिष्ट
ONGC स्कॉलरशिप योजनेचा मुख्य उद्देश आर्थिकदृष्ट्या कमकुवत आणि SC/ST/OBC वर्गातील मेधावी विद्यार्थ्यांना उच्च शिक्षण घेण्यास प्रोत्साहन देणे आहे. ही योजना शिक्षणातील अडथळे दूर करते आणि सामाजिक समानता वाढवते. योजनेच्या माध्यमातून इंजिनीअरिंग, मेडिकल, MBA, भूगर्भशास्त्र, आणि भूभौतिकशास्त्र यासारख्या व्यावसायिक अभ्यासक्रमांना प्राधान्य दिले जाते. याशिवाय, 50% महिला विद्यार्थ्यांसाठी राखीव जागा यामुळे लिंग समानता आणि महिला सक्षमीकरण यावरही भर दिला जातो.
ओएनजीसी शिष्यवृत्ती 2025-26 ही ऑइल अँड नॅचरल गॅस कॉर्पोरेशन (ONGC) फाऊंडेशनची एक महत्वाकांक्षी योजना आहे. ही योजना आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटकांतील गुणवंत भारतीय विद्यार्थ्यांसाठी परिवर्तनशील संधी ठरते. ओएनजीसीच्या कॉर्पोरेट सोशल रिस्पॉन्सिबिलिटी (CSR) उपक्रमांतर्गत राबवली जाणारी ही गुणवत्ता-आधारित शिष्यवृत्ती दरवर्षी 2,000 विद्यार्थ्यांना दिली जाते. या अंतर्गत विद्यार्थ्यांना दरवर्षी ₹48,000 (महिन्याला ₹4,000) इतकी आर्थिक मदत दिली जाते. ही मदत शिक्षण शुल्क, पुस्तके तसेच इतर शैक्षणिक खर्च भागवण्यासाठी उपयुक्त ठरते.
शिष्यवृत्ती नोंदणी व लॉगिन
ही शिष्यवृत्ती अभियांत्रिकी, एमबीबीएस, एमबीए, भूगर्भशास्त्र किंवा भूभौतिकी यांसारख्या व्यावसायिक अभ्यासक्रमाच्या पहिल्या वर्षाला प्रवेश घेतलेल्या विद्यार्थ्यांसाठी आहे. यामध्ये 50% शिष्यवृत्ती महिला विद्यार्थिनींसाठी राखीव ठेवण्यात आली आहे, ज्यामुळे शिक्षणात लिंग समानता प्रोत्साहन दिले जाते.
तसेच ही योजना अनुसूचित जाती (SC), अनुसूचित जमाती (ST), इतर मागासवर्गीय (OBC) आणि सामान्य (आर्थिक दुर्बल घटक – EWS) गटातील विद्यार्थ्यांसाठी खुली आहे. या शिष्यवृत्तीमुळे भारतभरातील विद्यार्थ्यांना शिक्षणाच्या समान संधी उपलब्ध करून देण्याचा उद्देश साधला जातो.
योजनेचे प्रमुख वैशिष्ट्ये
- आर्थिक सहाय्य: दरवर्षी 48,000 रुपये पर्यंतची छात्रवृत्ती.
- लाभार्थी संख्या: दरवर्षी 2,000 विद्यार्थ्यांना लाभ, यापैकी 1,000 SC/ST, 500 OBC, आणि 500 सामान्य (EWS) विद्यार्थ्यांचा समावेश.
- महिला सक्षमीकरण: 50% राखीव जागा मुलींसाठी.
- अर्ज प्रक्रिया: पूर्णपणे ऑनलाइन, वापरकर्त्यासाठी सोपी आणि पारदर्शक.
- डायरेक्ट बँक हस्तांतरण: स्कॉलरशिप रक्कम थेट विद्यार्थ्यांच्या बँक खात्यात जमा.
योजनेचे लाभONGC स्कॉलरशिप योजनेने लाखो विद्यार्थ्यांचे शैक्षणिक स्वप्न साकार केले आहे. खालीलप्रमाणे याचे प्रमुख लाभ आहेत:
ओएनजीसी शिष्यवृत्ती ही फक्त आर्थिक मदत नाही तर खऱ्या अर्थाने विद्यार्थ्यांसाठी आयुष्य बदलवणारी संधी आहे. आजच्या काळात मुलींना शिक्षणात प्राधान्य देणे खूप गरजेचे झाले आहे. या शिष्यवृत्तीमध्ये 50% हिस्सा खास मुलींसाठी राखीव ठेवला आहे. त्यामुळे शिक्षणात लिंग असमानता कमी होऊन महिला सक्षमीकरणाला चालना मिळते. घरातल्या आर्थिक परिस्थितीमुळे अनेकदा पालकांना मुलींचे शिक्षण थांबवावे लागते, पण अशा शिष्यवृत्तीमुळे त्या आत्मविश्वासाने पुढे जाऊ शकतात.
या योजनेतून विद्यार्थ्यांना दरवर्षी 48,000 रुपये मिळतात. महिन्याला 4,000 रुपये हे शुल्क, पुस्तके किंवा इतर शैक्षणिक खर्चासाठी वापरता येतात. साध्या कुटुंबातील विद्यार्थ्यांसाठी ही मदत मोठा आधार ठरते. कारण, अनेक वेळा फी भरण्यासाठी कर्ज घ्यावं लागतं किंवा शिक्षण अर्धवट सोडावं लागतं. पण या शिष्यवृत्तीमुळे शिक्षणात सातत्य राहते आणि मुलं आपल्या अभ्यासावर लक्ष केंद्रित करू शकतात.
व्यावसायिक अभ्यासक्रम जसे की अभियांत्रिकी, एमबीबीएस किंवा एमबीए हे पूर्ण केल्यावर विद्यार्थ्यांना करिअरमध्ये चांगल्या संधी मिळतात. अशा वेळी ओएनजीसी शिष्यवृत्तीमुळे मिळालेला आधार त्यांच्या प्रवासाला बळकटी देतो. म्हणजेच ही योजना केवळ शिक्षणापुरती मर्यादित राहत नाही, तर विद्यार्थ्यांना भविष्यातील उज्ज्वल करिअरकडे नेणारा मार्ग खुला करते.
सर्वात महत्त्वाचं म्हणजे ही शिष्यवृत्ती SC, ST, OBC आणि EWS गटातील विद्यार्थ्यांसाठी खुली आहे. समाजातील वंचित घटकांना मुख्य प्रवाहात आणण्याचा या योजनेचा प्रयत्न खरोखरच कौतुकास्पद आहे. कारण शिक्षण हेच समाजातील खरी समानता निर्माण करू शकतं. अशा शिष्यवृत्तीमुळे ग्रामीण भागातील विद्यार्थीदेखील आत्मविश्वासाने उच्च शिक्षण घेऊ शकतात आणि त्यांना त्यांच्या मेहनतीच्या जोरावर पुढे जाण्याची संधी मिळते.
थोडक्यात सांगायचं झालं तर, ओएनजीसी शिष्यवृत्ती विद्यार्थ्यांच्या शिक्षणाचा बोजा हलका करते, मुलींना प्रोत्साहन देते, करिअर घडवते आणि समाजातील असमानता कमी करण्यासाठी महत्त्वाची भूमिका बजावते. ही योजना म्हणजे विद्यार्थ्यांसाठी एक मजबूत पायरी आहे जी त्यांना उज्ज्वल भविष्यात नेऊन ठेवते.
पात्रता निकष
ONGC स्कॉलरशिप साठी पात्र होण्यासाठी खालील निकष पूर्ण करणे आवश्यक आहे:
- नागरिकत्व: अर्जदार भारतीय नागरिक असावा.
- प्रवर्ग: SC/ST/OBC किंवा सामान्य (EWS) प्रवर्गातील विद्यार्थी.
- शैक्षणिक पात्रता:
- इंजिनीअरिंग/MBBS: प्रथम वर्षात प्रवेश, 12वी मध्ये किमान 60% गुण.
- MBA/मास्टर्स (भूगर्भशास्त्र/भूभौतिकशास्त्र): पदवीमध्ये 60% गुण किंवा 6.0 CGPA.
- उत्पन्न मर्यादा:
- SC/ST: कौटुंबिक वार्षिक उत्पन्न 4.5 लाख रुपयांपेक्षा कमी.
- OBC/EWS: कौटुंबिक वार्षिक उत्पन्न 2 लाख रुपयांपेक्षा कमी.
- अन्य: विद्यार्थी पूर्णवेळ अभ्यासक्रमात असावा आणि इतर कोणत्याही छात्रवृत्तीचा लाभ घेत नसावा.
अर्ज कसा करावा?
- अधिकृत वेबसाइटला भेट द्या: www.ongcscholar.org वर जा.
- नोंदणी करा: तुमचा ईमेल आयडी आणि मोबाइल नंबर वापरून नोंदणी करा.
- अर्ज भरा: सर्व वैयक्तिक, शैक्षणिक, आणि बँक तपशील काळजीपूर्वक भरा.
- कागदपत्रे अपलोड करा: खालील कागदपत्रे स्कॅन कॉपी स्वरूपात अपलोड करा.
- अर्ज सादर करा: अर्ज पूर्णपणे तपासून सबमिट करा.
- प्रिंटआउट घ्या: भविष्यातील संदर्भासाठी अर्जाची प्रिंटआउट घ्या.
आवश्यक कागदपत्रे
- आधार कार्ड किंवा ओळखपत्र
- जातीचा दाखला (SC/ST/OBC साठी)
- उत्पन्नाचा दाखला (कौटुंबिक उत्पन्न प्रमाणपत्र)
- 10वी/12वी/पदवी मार्कशीट आणि प्रमाणपत्र
- प्रवेश पत्र (वर्तमान अभ्यासक्रमाचे)
- बँक खाते तपशील (पासबुकची कॉपी)
- पॅन कार्ड (असल्यास)
- पासपोर्ट आकाराचा फोटो
अधिकृत वेबसाइट
ONGC स्कॉलरशिप ची सर्व माहिती आणि अर्ज प्रक्रिया www.ongcscholar.org वर उपलब्ध आहे. ही वेबसाइट मराठी भाषेतही उपलब्ध आहे, ज्यामुळे मराठी विद्यार्थ्यांना अर्ज करणे सोपे होते.9
ONGC स्कॉलरशिप योजनेने SC/ST/OBC विद्यार्थ्यांचे शैक्षणिक स्तर उंचावले आहेत. 2025 मध्ये, महाराष्ट्रातील ग्रामीण भागातील विद्यार्थ्यांमध्ये योजनेची मागणी वाढली आहे, ज्यामुळे शिक्षणातील असमानता कमी होत आहे.
