sheli-palan-yojana-2025-maharashtra-anudan-subsidy-detailsमहाराष्ट्रातील शेतकरी आणि ग्रामीण तरुणांसाठी शेळी-मेंढीपालन हा शेतीला जोड व्यवसाय म्हणून उत्तम पर्याय ठरतो. राज्य सरकारने शेळी मेंढीपालन अनुदान योजना (Sheli Mendhipalan Anudan Yojana) अंतर्गत पशुपालनाला चालना देण्यासाठी ७५% पर्यंत सबसिडीची तरतूद केली आहे. पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी महाराष्ट्र मेंढी व शेळी विकास महामंडळाच्या माध्यमातून राबवली जाणारी ही योजना २०२५ मध्ये विस्तारित झाली असून, उस्मानाबादी, संगमनेरी शेळ्या आणि मडग्याळ, दख्खनी मेंढ्यांसारख्या स्थानिक जातींच्या संवर्धनावर भर आहे. ताज्या बातम्यांनुसार, १६ फेब्रुवारी २०२५ च्या मंत्रिमंडळ बैठकीत शेळी समूह योजनेची मान्यता मिळाली असून, पश्चिम महाराष्ट्र, खानदेश आणि मराठवाडा विभागातील जिल्ह्यांत उस्मानाबादी व संगमनेरी जातींचे गट वाटप सुरू झाले आहे. ही योजना शेळीपालन योजना २०२५ (Sheli Palan Yojana 2025) आणि पशुपालन अनुदान (Pashupalan Anudan) सारख्या ट्रेंडिंग कीवर्ड्सप्रमाणे लाखो शेतकऱ्यांना रोजगार आणि उत्पन्न वाढवण्यासाठी प्रोत्साहन देते, ज्यामुळे ग्रामीण अर्थव्यवस्था मजबूत होईल.
या योजनेचे मुख्य उद्दिष्ट शेळी-मेंढीपालनाद्वारे पूरक उत्पन्न वाढवणे, बेरोजगारी कमी करणे आणि स्थानिक जातींचे संवर्धन करणे आहे. पात्र लाभार्थ्यांना १० शेळ्या/मेंढ्या + १ बोकड/नर मेंढ्यांचा गट मिळतो, ज्याच्या किंमतीचा ५०% अनुदान सर्वसाधारण श्रेणीला आणि ७५% अनुसूचित जाती/जमातींना (SC/ST) मिळते. उदाहरणार्थ, १० शेळ्यांचा गट २ लाख रुपयांचा असल्यास SC/ST लाभार्थ्यांना १.५ लाख रुपये सबसिडी मिळेल, तर इतरांना १ लाख रुपये. मोठ्या प्रकल्पांसाठी (५०० शेळ्या) २५ लाखांपर्यंत अनुदान उपलब्ध आहे, ज्यामुळे बंदिस्त किंवा अर्धबंदिस्त शेळीपालन (Goat Farming Subsidy) शक्य होते. २०२५ च्या अपडेटनुसार, योजना अंतर्गत शेळीपालनासाठी गोठ्याची रचना आणि खाद्य व्यवस्थेसाठी अतिरिक्त मार्गदर्शन दिले जाते. केंद्र सरकारच्या राष्ट्रीय पशुधन अभियानाशी जोडलेली ही योजना शेतकरी उत्पादक कंपन्या (FPOs), स्वयंसहाय्यता गट (SHGs) आणि संयुक्त दायित्व गटांना प्राधान्य देते, ज्यामुळे महिलांचे सहभाग वाढेल. महामंडळाने २०२५ मध्ये १ लाखाहून अधिक गट वाटपाचे लक्ष्य ठेवले असून, उस्मानाबादी जातीच्या शेळ्यांच्या उत्पादकतेत ३०% वाढ झाली आहे.
पात्रता निकष सोपे असून, अर्जदार महाराष्ट्राचा रहिवासी असावा, यापूर्वी केंद्र/राज्य योजनांतून अनुदान घेतले नसेल आणि ग्रामीण भागातील शेतकरी, बेरोजगार तरुण किंवा SHG असावा. SC/ST, OBC आणि महिलांना अतिरिक्त प्राधान्य आहे. योजना मुंबई आणि उपनगरांमध्ये राबवली जात नाही. आवश्यक कागदपत्रे: आधार कार्ड, PAN कार्ड, बँक पासबुक, जात प्रमाणपत्र (SC/ST साठी), निवास प्रमाणपत्र, जमीन दस्तऐवज आणि प्रकल्प अहवाल (Project Report). २०२५ मध्ये, ऑनलाइन अर्ज प्रक्रिया सुलभ करण्यासाठी MahaDBT पोर्टलचा वापर केला जातो.
अर्ज प्रक्रिया पूर्णपणे डिजिटल आहे: महाराष्ट्र पशुसंवर्धन विभागाच्या वेबसाइट (dahd.maharashtra.gov.in) वर जा आणि ‘Online Application’ निवडा. फॉर्म भरून कागदपत्रे अपलोड करा आणि प्रकल्प प्रस्ताव जोडा. अर्ज जिल्हा पशुसंवर्धन समितीकडे पाठवला जाईल, जिथे सत्यापन होईल. मंजुरीनंतर अनुदान थेट बँक खात्यात जमा होते आणि उर्वरित निधीसाठी बँक कर्ज सुविधा उपलब्ध आहे. अर्जाची अंतिम तारीख ३१ डिसेंबर २०२५ आहे, म्हणून वेळेत अर्ज करा. हेल्पलाइन १८००-२३३-३४४० वर मार्गदर्शन मिळते.
ही योजना केवळ अनुदान नाही, तर शेळीपालन व्यवसाय (Sheli Palan Vyavsay) आणि ग्रामीण रोजगार निर्मितीचा आधार आहे. शेतकरी बांधवांनी लवकर अर्ज करून हा लाभ घ्या, ज्यामुळे शेतीला नवे आयाम मिळेल आणि उत्पन्न दुप्पट होईल.