maharashtra-shetkari-nuksanbharpai-2025-relief-package-31628cr-diwali-money-update;महाराष्ट्रात सतत कोसळणाऱ्या अतीवृष्टीने शेतकऱ्यांचे प्रचंड नुकसान झाले आहे. जून ते ऑक्टोबर २०२५ या कालावधीत २९ जिल्ह्यांतून ६८ लाख हेक्टर शेतीपिकांचे नुकसान झाले, तर ६० लाखाहून अधिक शेतकरी प्रभावित झाले. पूरस्थितीमुळे शेतजमिनींवरील सुपीक माती वाहून गेली, पिके उद्ध्वस्त झाली आणि पशुधनाचेही मोठे नुकसान झाले. अशा परिस्थितीत मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांच्या नेतृत्वाखालील महायुती सरकारने ७ ऑक्टोबर २०२५ रोजी ३१,६२८ कोटी रुपयांचे भव्य नुकसानभरपाई पॅकेज जाहीर केले. हे पॅकेज शेतकऱ्यांना दोन टप्प्यात मिळणार असून, दिवाळीपूर्वीच खात्यांमध्ये रक्कम जमा होणार आहे. हे महाराष्ट्रातील इतिहासातील सर्वात मोठे शेतकरी मदत पॅकेज आहे, ज्यामुळे शेतकऱ्यांच्या रब्बी हंगामासाठी नवसंजन मिळेल.
नुकसानभरपाईची प्रक्रिया दोन टप्प्यांत विभागली गेली आहे. पहिल्या टप्प्यात राष्ट्रीय आपत्ती निवारण कोष (एनडीआरएफ) निकषानुसार तात्काळ मदत दिली जाणार आहे. यात पिकांच्या नुकसानानुसार १३,००० ते २७,००० रुपये प्रति हेक्टरची भरपाई समाविष्ट आहे. उदाहरणार्थ, ३३ टक्के नुकसान झालेल्या पिकांसाठी १३,००० रुपये आणि ८० टक्क्यांहून अधिक नुकसानासाठी २७,००० रुपये मिळतील. याशिवाय, प्रत्येक प्रभावित शेतकऱ्याला १०,००० रुपये रोख मदत आणि उध्वस्त झालेल्या विहीरांसाठी ३०,००० रुपये प्रति विहीर दिले जातील. माती वाहून गेलेल्या शेतजमिनींसाठी पहिल्या टप्प्यात ४७,००० रुपये रोख मदत मिळेल, जी महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजना (एमजीएनआरईजीए) अंतर्गत ३ लाख रुपयांपर्यंत वाढवली जाईल. या टप्प्यातील मदतीचा फोकस तात्काळ पुनर्वसनावर आहे, ज्यामुळे शेतकऱ्यांना रब्बी पिकांसाठी तयारी करता येईल.
दुसऱ्या टप्प्यात मात्र मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी जाहीर केलेली १०,००० रुपयांची वाढीव मदत दिली जाईल. हे पॅकेज एकूण १७,६७५ कोटी रुपयांच्या पिक भरपाईवर आधारित आहे, ज्यात विमादार शेतकऱ्यांसाठी १७,००० रुपये प्रति हेक्टर अतिरिक्त विमा रक्कम समाविष्ट आहे. ४५ लाख विमादार शेतकऱ्यांना हे लाभ मिळणार असून, एकूण ५,००० ते १०,००० कोटी रुपयांची विमा भरपाई होईल. पशुधन नुकसानासाठी ३२,००० रुपये प्रति प्राणी, उध्वस्त घरांसाठी नवनिर्माणासाठी २ लाख रुपये आणि जखमींना वैद्यकीय उपचारांसाठी तात्काळ मदत देण्यात येईल. मृत्यू झालेल्या कुटुंबांना ४ लाख रुपयांची ex-gratia मदत मिळेल. एकूण पॅकेजमध्ये माती पुनर्स्थापनासाठी ३.४७ लाख रुपये प्रति हेक्टर (४७,००० रोख + ३ लाख एमजीएनआरईजीए) समाविष्ट असून, हे शेतकऱ्यांना नवीन पिके घेण्यासाठी प्रोत्साहन देईल. सरकारने दुष्काळासारखीच नियमावली लागू केली असून, पंचनामा प्रक्रिया सुलभ केली आहे, ज्यामुळे अर्ज प्रक्रिया वेगवान होईल.