pocra-yojana-maharashtra-2025-nanaji-deshmukh-krishi-sanjivani-full-details-online-applyमहाराष्ट्र शासनाने जागतिक बँकेच्या अर्थसाहाय्याने सुरू केलेला नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्प (पोक्रा योजना) हा छोट्या शेतकऱ्यांसाठी जलवायू प्रतिकारक्षम शेतीचा मजबूत आधार आहे. २०१८ मध्ये सुरू झालेल्या या योजनेच्या पहिल्या टप्प्यात ४००० कोटी रुपयांचा निधी खर्च झाला असून, २०२५ मध्ये पोक्रा २.० ला मंजुरी मिळाली. ही योजना १६ वरून २१ जिल्ह्यांत विस्तारित होऊन ७१९६ गावांतील ५ लाख शेतकऱ्यांना लाभ देईल. मुख्य उद्दिष्ट शेतीला दुष्काळप्रवण बनवणे, उत्पन्न दुप्पट करणे आणि शाश्वत पद्धतींनी हवामान बदलाचा सामना करणे.
योजनेचे मुख्य घटक आणि लाभ
शासन निर्णयानुसार (२०२५), पोक्रा योजनेत ६० ते ७५ टक्के (काही घटकांत ८०%) अनुदान मिळते:
- जलसंवर्धन: ड्रिप/तुषार सिंचन, शेततळे, नवीन विहिरी (०.४० हेक्टर जमिनीसाठी १००% अनुदान). लाभ: पाणी ४०% बचत, उत्पादन ३०% वाढ.
- माती आरोग्य व संरक्षित शेती: खत व्यवस्थापन, नेट हाऊस, मूल्यसाखळी विकास. लाभ: माती टिकाव, रोग कमी, बाजारभाव २०% जास्त.
- तंत्रज्ञान व प्रशिक्षण: ड्रोन, BBF यंत्र, डिजिटल प्लॅटफॉर्म, शेतशाळा. लाभ: शेतकऱ्यांना मोफत प्रशिक्षण, GIS द्वारे निरीक्षण.
- इतर: भूमिहीन/SC/ST महिलांसाठी विशेष तरतूद, किफायतशीर व्यवसाय योजना.
एकूण ५१४२ गावांत राबवली जाणारी ही योजना दुष्काळप्रवण भागांत (जसे जालना, बुलढाणा) फलदायी ठरली, ज्यात २ लाख शेतकऱ्यांना ड्रिप सिंचन मिळाले.
पात्रता निकष
- महाराष्ट्रातील लघु/अल्पभूधारक शेतकरी (२ हेक्टरपर्यंत).
- प्रकल्प जिल्हे/गावांत राहणारे (अमरावती, नागपूर विभागातील २१ जिल्हे).
- यापूर्वी समान योजनेचा लाभ न घेतलेले; संरक्षित सिंचन असलेले.
- प्राधान्य: SC/ST, महिला, भूमिहीन शेतमजूर.
अर्ज प्रक्रिया
१. अधिकृत DBT पोर्टल dbt.mahapocra.gov.in वर नवीन नोंदणी करा. २. आधार, सातबारा उतारा, बँक खाते, जात प्रमाणपत्र अपलोड करा. ३. घटक निवडून (उदा. विहीर बांधकाम) अर्ज सबमिट करा; GIS द्वारे पडताळणी. ४. मंजुरीनंतर DBT द्वारे अनुदान बँक खात्यात. ऑफलाइन: जिल्हा कृषी कार्यालयात फॉर्म सादर.
अधिकृत वेबसाइट mahapocra.gov.in वर गाव यादी, GR व अपडेट तपासा. हेल्पलाइन: ०२४०-२४२१०३३. ही योजना शेतकऱ्यांना आत्मनिर्भर बनवते – पात्र असल्यास त्वरित नोंदणी करा.