pik-vima-yojana-2025 शेतकऱ्यांना शेती करण्यासाठी महाराष्ट्र शासन असो किंवा केंद्र शासन असो भरपूर योजना राबवत असते . ज्याचा मुख्य उद्देश असतो शेतकऱ्यांना शेती करण्यासाठी सहाय्य करणे , व त्यांची आर्थिक परिस्थिती सुधारणे , शेतकऱ्यांना शेती करताना भरपूर अशा संकटाचा सामना करावा लागतो , ज्यामुळे त्याच्या पिकांचे नुकसान होते . अशा नुकसान ग्रस्त शेतकऱ्यांना मदत म्हणून महाराष्ट्र शासनाने सुरू केलेली अत्यंत महत्त्वाची योजना म्हणजे ₹१ रुपया पीक विमा योजना . महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी ही योजना एक वरदान आहे .ही योजना, जी प्रधानमंत्री फसल विमा योजना (PMFBY) अंतर्गत राबवली जाते, शेतकऱ्यांना नैसर्गिक आपत्तींपासून होणाऱ्या नुकसानीपासून संरक्षण देते.
या योजनेमध्ये शेतकरी फक्त एक रुपया प्रीमियम भरून त्याच्या पिकाचा विमा काढू शकतो . या योजनेअंतर्गत जर शेतीचे नुकसान अतिवृष्टी, गारपीट, किंवा कीड-रोगांमुळे झाले असेल तर आर्थिक मदत मिळते .2025 मध्ये या योजनेने लाखो शेतकऱ्यांना आधार दिला आहे, आणि खरीप 2024 हंगामात सुमारे 1.71 कोटी शेतकऱ्यांनी यात नोंदणी केली आहे. पण तुमच्या खात्यात नुकसान भरपाईची रक्कम जमा झाली आहे का, आणि ती कशी तपासायची? चला, याबद्दल सविस्तर जाणून घेऊ.
ही योजना 2016 पासून महाराष्ट्रात राबवली जाते, आणि 2023 मध्ये सरकारने शेतकऱ्यांचा प्रीमियम फक्त ₹1 केला, बाकी रक्कम केंद्र आणि राज्य सरकार भरते. यामुळे शेतकऱ्यांवरील आर्थिक भार कमी झाला आहे. ही खूप मोठी गोष्ट आहे, कारण आता प्रत्येक शेतकरी, मग तो कर्जदार असो वा बिगर-कर्जदार, या योजनेत सहभागी होऊ शकतो. खरीप 2024 साठी 14 पिकांचा समावेश आहे, ज्यात भात, सोयाबीन, कापूस, तूर, मूग, उडीद, मका, बाजरी, नाचणी, भुईमूग, तीळ, कारळे, कांदा आणि ज्वारी यांचा समावेश आहे. या योजनेमुळे 2023 मध्ये 96 लाख शेतकऱ्यांना ₹5,261 कोटींची भरपाई मिळाली आहे, आणि 2025 मध्येही ही योजना जोमाने सुरू आहे.
नुकसान भरपाई कशी ठरते?
ही रक्कम तुमच्या पिकाच्या प्रकारावर, विमा संरक्षित रक्कमेवर, आणि नुकसानीच्या टक्केवारीवर अवलंबून आहे. उदाहरणार्थ, सोयाबीनसाठी हेक्टरी विमा रक्कम ₹31,250 ते ₹57,267 आहे, तर कापसासाठी ₹23,000 ते ₹59,983 आहे. जर तुमच्या पिकाचं 33% पेक्षा जास्त नुकसान झालं, तरच तुम्ही भरपाईसाठी पात्र ठरता. नुकसान झाल्यावर 72 तासांच्या आत तुम्हाला विमा कंपनीला किंवा कृषी विभागाला कळवावं लागेल. त्यानंतर विमा कंपनीचे प्रतिनिधी आणि कृषी अधिकारी तुमच्या शेतात पंचनामा करतात, आणि त्यानुसार भरपाई ठरते. काही ठिकाणी, ड्रोन आणि मोबाइल मॅपिंगसारख्या आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर होतो, ज्यामुळे पाहणी जलद आणि अचूक होत आहे .
तुमच्या खात्यात पैसे जमा झाले आहेत का, हे कसं तपासाल?
यासाठी www.pmfby.gov.in वर जा. तिथे ‘नोंदणीकृत अर्जदार’ पर्याय निवडा आणि तुमचा नोंदणी क्रमांक टाका. जर तुमच्याकडे नोंदणी क्रमांक नसेल, तर ‘अन-नोंदणीकृत अर्जदार’ पर्याय वापरून तुमचा आधार क्रमांक, मोबाइल नंबर, किंवा बँक खाते क्रमांक टाकून स्थिती तपासू शकता. तुमच्या अर्जाची स्थिती ‘अर्ज स्वीकारला’, ‘पडताळणी प्रगतीपथावर’, ‘नुकसान भरपाई मंजूर’, किंवा ‘पैसे जमा झाले’ अशी दिसू शकते. जर पैसे जमा झाले नसतील, तर तुमच्या बँकेत आधार लिंक आहे का, आणि DBT सक्रिय आहे का, हे तपासा. याशिवाय, तुम्ही 14447 या हेल्पलाइनवर संपर्क साधू शकता किंवा जवळच्या कृषी कार्यालयात जाऊ शकता.
या योजनेचा सर्वात मोठा फायदा म्हणजे ती पारदर्शक आहे. डायरेक्ट बेनिफिट ट्रान्सफर (DBT) द्वारे पैसे थेट तुमच्या खात्यात येतात, ज्यामुळे भ्रष्टाचाराला आळा बसतो. 2025 मध्ये बुलढाणा, अकोला, वर्धा, आणि चंद्रपूर जिल्ह्यांतील 89,629 शेतकऱ्यांना ₹127.50 कोटींची भरपाई मिळाली आहे. पण लक्षात ठेवा, काही ठिकाणी ₹13,000 किंवा ₹18,900 प्रति हेक्टर मिळाल्याच्या बातम्या येतात, पण ही रक्कम निश्चित नाही. ती तुमच्या पिकाच्या नुकसानीवर आणि विमा रकमेवर अवलंबून आहे.अफवांवर विश्वास ठेवू नका, आणि अधिकृत माहिती तपासा. जर तुम्ही पात्र असाल, तर आजच तुमच्या अर्जाची स्थिती तपासा आणि या योजनेचा लाभ घ्या!