महाराष्ट्र सरकारने मुलींच्या शिक्षणाला, आरोग्याला आणि आर्थिक सक्षमीकरणाला चालना देण्यासाठी माझी कन्या भाग्यश्री योजना सुरू केली आहे. ही योजना मुलींसाठी ५०००० योजना म्हणूनही ओळखली जाते, कारण यामध्ये मुलीच्या जन्मानंतर कुटुंबाला 50,000 रुपये आर्थिक मदत मिळते. समाजातील मुलींबद्दलचा नकारात्मक दृष्टिकोन बदलणे, लिंगभेद कमी करणे आणि मुलींचा जन्मदर वाढवणे हा या योजनेचा मुख्य उद्देश आहे. या लेखात आपण माझी कन्या भाग्यश्री योजनेची सुरुवात, पात्रता निकष, आवश्यक कागदपत्रे, ऑनलाइन अर्ज प्रक्रिया, अधिकृत वेबसाइट, आणि 2025 मधील नवीनतम अपडेट्स याबद्दल सविस्तर माहिती घेणार आहोत.

माझी कन्या भाग्यश्री योजनेची सुरुवात कधी झाली?

माझी कन्या भाग्यश्री योजना 1 एप्रिल 2016 रोजी महाराष्ट्र सरकारच्या महिला आणि बाल विकास विभागामार्फत सुरू झाली. 1 ऑगस्ट 2017 पासून यामध्ये सुधारणा करून ती अधिक सर्वसमावेशक आणि प्रभावी बनवण्यात आली. केंद्र सरकारच्या बेटी बचाओ, बेटी पढाओ योजनेला पूरक म्हणून ही योजना राबवली जाते. यामुळे मुलींच्या शिक्षणाला प्रोत्साहन मिळते आणि त्यांचे जीवनमान सुधारण्यासाठी आर्थिक आधार मिळतो. ही योजना विशेषतः दारिद्र्य रेषेखालील (BPL) कुटुंबांसाठी आहे, ज्यांचे वार्षिक उत्पन्न 7.5 लाख रुपये किंवा त्यापेक्षा कमी आहे.

माझी कन्या भाग्यश्री योजनेचा उद्देश काय आहे?

या योजनेचे काही प्रमुख उद्देश खालीलप्रमाणे आहेत:

• मुलींचा जन्मदर वाढवणे: समाजात मुलींबद्दल सकारात्मक दृष्टिकोन निर्माण करणे.
• लिंग निवडीला प्रतिबंध: स्त्रीभ्रूणहत्येला आळा घालणे.
• शिक्षणाला प्रोत्साहन: मुलींच्या शिक्षणासाठी आर्थिक मदत देणे.
• आरोग्य सुधारणा: मुलींच्या आरोग्याचा दर्जा वाढवणे.
• आर्थिक सक्षमीकरण: मुलींना स्वयंपूर्ण आणि स्वावलंबी बनवणे.

या योजनेद्वारे सरकार मुलींना सन्मानाने जगण्याची संधी आणि उज्ज्वल भविष्य देण्याचा प्रयत्न करते.

माझी कन्या भाग्यश्री योजनेचे लाभ कोणते?

माझी कन्या भाग्यश्री योजना अंतर्गत खालील आर्थिक लाभ दिले जातात:

1. एका मुलीसाठी: मुलीच्या जन्मानंतर पालकांनी एका वर्षाच्या आत नसबंदी केल्यास, त्या मुलीच्या नावावर 50,000 रुपये बँकेत जमा केले जातात.
2. दोन मुलींसाठी: जर दुसऱ्या मुलीच्या जन्मानंतर 6 महिन्यांच्या आत पालकांनी नसबंदी केली, तर प्रत्येक मुलीच्या नावावर 25,000 रुपये (एकूण 50,000 रुपये) जमा होतात.
3. अपघात विमा: मुलीच्या आणि आईच्या नावाने उघडलेल्या संयुक्त खात्यावर 1 लाख रुपये अपघात विमा संरक्षण मिळते.
4. ओव्हरड्राफ्ट सुविधा: खात्यावर 5,000 रुपये ओव्हरड्राफ्ट सुविधा उपलब्ध आहे.

ही रक्कम मुलीच्या शिक्षणासाठी आणि भविष्यासाठी वापरली जाऊ शकते. मुलगी 6 आणि 12 वर्षांची झाल्यावर जमा रकमेचे व्याज काढता येते, तर 18 वर्षे पूर्ण झाल्यावर संपूर्ण रक्कम आणि व्याज मिळते.

दोन मुलींसाठी ही योजना लागू आहे का?

होय, माझी कन्या भाग्यश्री योजना दोन मुली असलेल्या कुटुंबांसाठी लागू आहे. जर कुटुंबात दोन मुली असतील आणि पालकांनी दुसऱ्या मुलीच्या जन्मानंतर 6 महिन्यांच्या आत कुटुंब नियोजन शस्त्रक्रिया (नसबंदी) केली असेल, तर दोन्ही मुलींना योजनेचा लाभ मिळतो. मात्र, जर तिसरे अपत्य जन्मले, तर या योजनेचा लाभ बंद होतो, आणि आधी मिळालेली रक्कम परत घेतली जाऊ शकते.

पात्रता निकष कोणते?

माझी कन्या भाग्यश्री योजनेचा लाभ घेण्यासाठी खालील पात्रता निकष पूर्ण करणे आवश्यक आहे:

1. निवास: लाभार्थी कुटुंब महाराष्ट्राचे कायमस्वरूपी रहिवासी असावे.
2. उत्पन्न मर्यादा: कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न 7.5 लाख रुपये किंवा त्यापेक्षा कमी असावे.
3. कुटुंब नियोजन: एका मुलीच्या जन्मानंतर 1 वर्षाच्या आत किंवा दुसऱ्या मुलीच्या जन्मानंतर 6 महिन्यांच्या आत पालकांनी नसबंदी केलेली असावी.
4. मुलींची संख्या: योजनेचा लाभ फक्त पहिल्या किंवा दुसऱ्या मुलीसाठी मिळतो. तिसरे अपत्य असल्यास लाभ मिळत नाही.
5. वय मर्यादा: मुलीचे वडील अर्जाच्या वेळी 50 वर्षांपेक्षा कमी वयाचे असावेत.
6. शैक्षणिक अट: मुलीने किमान दहावी उत्तीर्ण केलेली असावी आणि ती अविवाहित असावी (18 वर्षे पूर्ण झाल्यावर रक्कम मिळवण्यासाठी).
7. दत्तक मुली: दत्तक घेतलेल्या अनाथ मुलीला कुटुंबाची पहिली मुलगी मानून लाभ मिळतो.

आवश्यक कागदपत्रे कोणती?

माझी कन्या भाग्यश्री योजनेचा अर्ज सादर करताना खालील कागदपत्रे आवश्यक आहेत:

• आधार कार्ड: मुलीचे आणि पालकांचे आधार कार्ड.
• जन्म प्रमाणपत्र: मुलीचे जन्म प्रमाणपत्र.
• रहिवासी प्रमाणपत्र: महाराष्ट्राचा रहिवासी असल्याचा पुरावा (उदा., तलाठी किंवा सरपंच यांचे प्रमाणपत्र).
• उत्पन्नाचा दाखला: कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न 7.5 लाखांपेक्षा कमी असल्याचा पुरावा.
• कुटुंब नियोजन प्रमाणपत्र: नसबंदी केल्याचे वैद्यकीय प्रमाणपत्र.
• बँक खाते तपशील: मुलीच्या किंवा आईच्या नावाने राष्ट्रीयकृत बँकेत संयुक्त बचत खाते आणि पासबुक.
• पासपोर्ट आकाराचे छायाचित्र: अर्जदाराचे आणि मुलीचे फोटो.
• मोबाइल क्रमांक: संपर्कासाठी सक्रिय मोबाइल क्रमांक.

माझी कन्या भाग्यश्री योजनेचा ऑनलाइन अर्ज कसा करावा?

माझी कन्या भाग्यश्री योजनेचा अर्ज ऑनलाइन आणि ऑफलाइन दोन्ही पद्धतीने करता येतो. ऑनलाइन अर्जाची प्रक्रिया खालीलप्रमाणे आहे:

1. अधिकृत वेबसाइटला भेट द्या: महाराष्ट्र सरकारच्या महिला आणि बाल विकास विभागाच्या अधिकृत वेबसाइटवर (https://womenchild.maharashtra.gov.in/) जा.
2. योजनेचा अर्ज डाउनलोड करा: वेबसाइटवर माझी कन्या भाग्यश्री योजना विभागात अर्जाचा PDF फॉर्म डाउनलोड करा.
3. अर्ज भरा: सर्व आवश्यक माहिती काळजीपूर्वक भरा आणि कागदपत्रे जोडा.
4. अर्ज सादर करा: भरलेला अर्ज आणि कागदपत्रे जवळच्या महिला आणि बाल विकास कार्यालयात किंवा ग्रामपंचायत/नगरपालिका कार्यालयात जमा करा.
5. ऑनलाइन पोर्टल: काही प्रकरणांमध्ये, आपले सरकार पोर्टल (https://aaplesarkar.maharashtra.gov.in/) वरूनही अर्ज करता येऊ शकतो.

ऑफलाइन प्रक्रिया: अर्ज फॉर्म ग्रामपंचायत, नगरपालिका किंवा महिला आणि बाल विकास कार्यालयातून घेऊन, तो भरून तिथेच जमा करा.

अधिकृत वेबसाइट कोणती?

माझी कन्या भाग्यश्री योजनेची अधिकृत माहिती आणि अर्ज प्रक्रियेसाठी खालील वेबसाइट्स वापरा:

• महिला आणि बाल विकास विभाग, महाराष्ट्र: https://womenchild.maharashtra.gov.in/
• महाराष्ट्र शासन संकेतस्थळ: https://www.maharashtra.gov.in/
• आपले सरकार पोर्टल: https://aaplesarkar.maharashtra.gov.in/

या वेबसाइट्सवर योजनेचे तपशील, अर्ज फॉर्म, आणि नवीनतम अपडेट्स उपलब्ध आहेत.

2025 मधील नवीनतम अपडेट्स

2025 मध्ये माझी कन्या भाग्यश्री योजनेची लोकप्रियता वाढत आहे, आणि सरकारने यामध्ये काही सुधारणा केल्या आहेत:

• लेक लाडकी योजनेशी समन्वय: 2023 मध्ये सुरू झालेल्या लेक लाडकी योजने अंतर्गत पिवळ्या/केशरी रेशनकार्ड धारक कुटुंबांना मुलीच्या जन्मापासून 18 वर्षांपर्यंत टप्प्याटप्प्याने 1,01,000 रुपये मिळतात. ही योजना माझी कन्या भाग्यश्री योजनेला पूरक आहे.
• डिजिटल प्रक्रिया: अर्ज प्रक्रिया अधिक सुलभ करण्यासाठी आपले सरकार पोर्टलवर ऑनलाइन सुविधा वाढवण्यात आली आहे.
• जागरूकता मोहीम: सरकारने ग्रामीण भागात योजनेची माहिती पोहोचवण्यासाठी जागरूकता मोहिमा सुरू केल्या आहेत.

योजनेचे महत्त्व आणि सामाजिक प्रभाव

माझी कन्या भाग्यश्री योजना ही मुलींच्या सक्षमीकरणासाठी एक क्रांतिकारी पाऊल आहे. यामुळे मुलींना शिक्षण, आरोग्य, आणि आर्थिक स्वातंत्र्य मिळण्यास मदत होते. समाजात मुलींबद्दल सकारात्मक दृष्टिकोन निर्माण होत आहे, आणि स्त्रीभ्रूणहत्येचे प्रमाण कमी होत आहे. ही योजना मुलींना स्वयंपूर्ण बनवून त्यांना समाजात समान दर्जा मिळवून देण्यासाठी महत्त्वाची भूमिका बजावते.

मुलींसाठी ५०००० योजना काय आहे? याचे उत्तर म्हणजे माझी कन्या भाग्यश्री योजना, जी महाराष्ट्र सरकारने मुलींच्या उज्ज्वल भविष्यासाठी सुरू केली आहे. ही योजना मुलींच्या शिक्षणाला आणि आरोग्याला प्रोत्साहन देते आणि कुटुंबांना आर्थिक आधार प्रदान करते. जर तुमच्या कुटुंबात एक किंवा दोन मुली असतील, तर या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी आजच अर्ज करा. अधिक माहितीसाठी महिला आणि बाल विकास विभागाच्या अधिकृत वेबसाइटला भेट द्या आणि तुमच्या मुलीचे भविष्य सुरक्षित करा!

वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQs)

1. मुलींसाठी ५०००० योजना काय आहे?

माझी कन्या भाग्यश्री योजना ही महाराष्ट्र सरकारची एक कल्याणकारी योजना आहे, जी मुलींच्या जन्माला प्रोत्साहन देण्यासाठी, त्यांच्या शिक्षणासाठी आणि आरोग्यासाठी आर्थिक मदत प्रदान करते. यामध्ये मुलीच्या जन्मानंतर 50,000 रुपये (एका मुलीसाठी) किंवा 25,000 रुपये प्रति मुलगी (दोन मुलींसाठी) बँकेत जमा केले जातात, जे मुलीच्या 18 व्या वर्षी व्याजासह मिळतात.

2. माझी कन्या भाग्यश्री योजनेचा लाभ कोण घेऊ शकतो?

या योजनेचा लाभ खालील निकष पूर्ण करणारे कुटुंब घेऊ शकते:

• कुटुंब महाराष्ट्राचे कायमस्वरूपी रहिवासी असावे.
• कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न 7.5 लाख रुपये किंवा त्यापेक्षा कमी असावे.
• पालकांनी एका मुलीच्या जन्मानंतर 1 वर्षाच्या आत किंवा दुसऱ्या मुलीच्या जन्मानंतर 6 महिन्यांच्या आत कुटुंब नियोजन शस्त्रक्रिया (नसबंदी) केलेली असावी.
• योजनेचा लाभ फक्त पहिल्या किंवा दुसऱ्या मुलीसाठी मिळतो.

3. या योजनेचा लाभ ग्रामीण आणि शहरी भागातील कुटुंबांना मिळतो का?

होय, माझी कन्या भाग्यश्री योजना ही महाराष्ट्रातील ग्रामीण आणि शहरी दोन्ही भागातील पात्र कुटुंबांसाठी लागू आहे. यामुळे राज्यातील सर्व स्तरांतील मुलींना लाभ मिळतो.

5. तिसरे अपत्य जन्मल्यास काय होते?

जर कुटुंबात तिसरे अपत्य जन्मले, तर माझी कन्या भाग्यश्री योजनेचा लाभ पूर्णपणे बंद होतो. यामध्ये आधी जन्मलेल्या दोन मुलींसाठी मिळालेली रक्कमही परत घेतली जाऊ शकते, जरी त्या मुली पात्र असल्या तरी. तथापि, दुसऱ्या प्रसवात जुळ्या मुली जन्मल्या असतील, तर अपवादात्मक प्रकरणात लाभ मिळू शकतो.

7. माझी कन्या भाग्यश्री योजनेचा अर्ज कसा करावा?

माझी कन्या भाग्यश्री योजनेचा अर्ज खालीलप्रमाणे करता येतो:

• ऑफलाइन: अर्ज फॉर्म अंगणवाडी केंद्र, महिला आणि बाल विकास कार्यालय, किंवा जिल्हा परिषद येथून घ्या. फॉर्म भरून आवश्यक कागदपत्रांसह तिथेच जमा करा.
• ऑनलाइन: महिला आणि बाल विकास विभागाच्या अधिकृत वेबसाइट (https://womenchild.maharashtra.gov.in/) किंवा आपले सरकार पोर्टल (https://aaplesarkar.maharashtra.gov.in/) वरून अर्ज फॉर्म डाउनलोड करा. भरलेला फॉर्म आणि कागदपत्रे कार्यालयात जमा करा.

8. योजनेच्या रकमेचा वापर कधी आणि कसा करता येतो?

• माझी कन्या भाग्यश्री योजने अंतर्गत जमा केलेली रक्कम मुलीच्या 6 आणि 12 वर्षे वयात व्याजासह काढता येते, जी शिक्षण किंवा इतर गरजांसाठी वापरली जाऊ शकते.
• मुलगी 18 वर्षांची झाल्यावर संपूर्ण रक्कम आणि व्याज काढता येते, परंतु तिने किमान दहावी उत्तीर्ण केलेली असावी आणि ती अविवाहित असावी.

9. या योजनेत अपंग मुलींसाठी विशेष तरतूद आहे का?

होय, माझी कन्या भाग्यश्री योजना अपंग मुलींच्या गरजा ओळखते आणि त्यांना अतिरिक्त समर्थन आणि सहाय्य प्रदान करते. यामुळे अपंग मुलींना शिक्षण आणि विकासासाठी समान संधी मिळतात.

10. योजनेचा लाभ अनाथ किंवा दत्तक मुलींसाठी मिळतो का?

होय, अनाथ मुली किंवा दत्तक मुली यांना योजनेचा लाभ मिळू शकतो. दत्तक मुलीला कुटुंबाची पहिली मुलगी मानून लाभ दिला जातो, परंतु सर्व पात्रता निकष पूर्ण करणे आवश्यक आहे. यासाठी दत्तक प्रमाणपत्र सादर करावे लागते.

11. योजनेचा लाभ घेण्यासाठी बँक खाते कोणत्या बँकेत असावे?

माझी कन्या भाग्यश्री योजनेसाठी मुलीच्या किंवा आईच्या नावाने राष्ट्रीयकृत बँकेत संयुक्त बचत खाते असणे आवश्यक आहे. विशेषतः बँक ऑफ महाराष्ट्र योजनेसाठी प्राधान्य दिले जाते, परंतु इतर राष्ट्रीयकृत बँकाही चालतात.

12. योजनेचा लाभ पहिल्या मुलगा आणि दुसरी मुलगी असलेल्या कुटुंबाला मिळतो का?

नाही, जर पहिले अपत्य मुलगा आणि दुसरे अपत्य मुलगी असेल, तर माझी कन्या भाग्यश्री योजनेचा लाभ मिळत नाही. ही योजना फक्त पहिल्या किंवा दुसऱ्या मुलीसाठी लागू आहे, आणि कुटुंबात फक्त मुलीच असाव्यात.

13. 2025 मध्ये योजनेत कोणते नवीन अपडेट्स आहेत?

2025 मध्ये माझी कन्या भाग्यश्री योजनेत खालील अपडेट्स आहेत:

• लेक लाडकी योजनेशी समन्वय: लेक लाडकी योजना अंतर्गत मुलीच्या जन्मापासून 18 वर्षांपर्यंत 1,01,000 रुपये टप्प्याटप्प्याने मिळतात, जी या योजनेला पूरक आहे.
• डिजिटल सुविधा: आपले सरकार पोर्टलवर ऑनलाइन अर्ज प्रक्रिया अधिक सुलभ झाली आहे.
• जागरूकता मोहीम: ग्रामीण भागात योजनेची माहिती पोहोचवण्यासाठी विशेष मोहिमा सुरू आहेत.

14. योजनेची रक्कम कशी मिळते?

माझी कन्या भाग्यश्री योजने अंतर्गत रक्कम थेट बँक हस्तांतरण (DBT) द्वारे मुलीच्या किंवा आईच्या संयुक्त खात्यात जमा केली जाते. अर्ज मंजूर झाल्यानंतर, रक्कम फिक्स्ड डिपॉझिट स्वरूपात जमा होते, आणि व्याज 6 आणि 12 वर्षांनंतर काढता येते.