mofat-ration-yojana-2025-list-check-online;भारत सरकारच्या अन्न सुरक्षा कायद्यांतर्गत (NFSA) चालणारी मोफत राशन योजना ही गरीब कुटुंबांसाठी वरदान ठरली आहे. २०२५ मध्ये केंद्र आणि महाराष्ट्र शासनाने योजनेची पुनर्रचना करून नवीन लाभार्थी यादी जारी केली आहे. यात ८० कोटींहून अधिक नागरिकांचा समावेश असून, दरमहा ५ किलो गहू आणि ५ किलो तांदूळ विनामूल्य मिळेल. पूर्वीच्या गैरवापराच्या तक्रारींनंतर ही यादी ई-केवायसी आणि कडक निकषांवर आधारित तयार केली गेली. महाराष्ट्रात mahafood.gov.in वरून तपासता येते, ज्यामुळे खऱ्या गरजूंना अन्न सुरक्षा कव्हरेज मिळेल आणि सरकारी अनुदान वाटप पारदर्शक होईल.
योजनेचे उद्दिष्ट आणि पार्श्वभूमी
राष्ट्रीय अन्न सुरक्षा कायदा (NFSA) २०१३ ही योजना २०२५ पर्यंत विस्तारली असून, तिचे मुख्य ध्येय म्हणजे गरीब कुटुंबांना अन्नधान्य पुरवठा करणे. महाराष्ट्रात अंत्योदय अन्न योजना (AAY) अंतर्गत सर्वात गरीब ३५ लाख कुटुंबांना ३५ किलो धान्य मोफत मिळते. नवीन अपडेटनुसार, ६०० दशलक्ष टन धान्य वाटप केले जाते. गेल्या वर्षी बनावट रेशन कार्डेमुळे १०% लाभार्थी अपात्र ठरले, म्हणून आता डिजिटल व्हेरिफिकेशन अनिवार्य. हे बदल PM Garib Kalyan Anna Yojanaशी जोडले गेले असून, कोविड नंतरची अन्नसुरक्षा मजबूत करतात.
पात्रता निकष: कोण मिळवेल मोफत राशन?
शासनाने स्पष्ट निकष ठरवले आहेत, ज्यामुळे गरीबी रेषेखालील कुटुंबांना प्राधान्य मिळेल:
| निकष | तपशील |
|---|---|
| उत्पन्न मर्यादा | वार्षिक ₹१.५ लाखांपेक्षा कमी (उत्पन्न प्रमाणपत्र आवश्यक) |
| कुटुंब श्रेणी | BPL/AAY/NFSA अंतर्गत; ४ एकरपेक्षा कमी जमीन |
| रेशन कार्ड | वैध आणि ई-केवायसी पूर्ण (आधार लिंक) |
| वगळलेले | सरकारी कर्मचारी, पेन्शनधारक, ४+ एकर शेतकरी, कार/ट्रॅक्टर मालक |
उदा.: मुंबईतील एक मजूर कुटुंब, ज्यांचे उत्पन्न ₹१ लाख आहे, ते पात्र ठरेल. मात्र, पुण्यातील सरकारी नोकरदार कुटुंब अपात्र. NFSA पोर्टलनुसार, महाराष्ट्रात ५ कोटी लाभार्थी अपडेट केले गेले.
अपात्रतेचे कारणे आणि परिणाम
- उच्च उत्पन्न: ₹१.५ लाखांपेक्षा जास्त असल्यास वगळे.
- सरकारी लाभ: इतर योजनांतून (PM Kisan) समान अनुदान घेत असल्यास बंद.
- सुविधा: AC, फ्रीज किंवा वाहन असल्यास अपात्र.
अपात्र ठरल्यास रेशन बंद होईल आणि दंड ₹५००० पर्यंत. शासनाने १० लाख अपात्र कार्डे रद्द केली, ज्यामुळे खऱ्या गरजूंना जागा मिळेल.
नवीन यादीत नाव कसे तपासावे?
- ऑफलाइन: ग्रामपंचायत किंवा नगरपरिषदेत लावलेली यादी पहा.
- ऑनलाइन: nfsa.gov.in किंवा mahafood.gov.in वर राज्य/जिल्हा निवडा, आधार/रेशन नंबर एंटर करा.
- मोबाइल ॲप: Mahafood App डाउनलोड करा, OTP द्वारे लॉगिन.
स्टेप्स: होमपेज → ‘Beneficiary List’ → महाराष्ट्र → जिल्हा → नाव शोधा. स्टेटसमध्ये दुहेरी नोंदणी दिसल्यास तक्रार करा.
अपात्र ठरल्यास काय करावे?
तांत्रिक चुकीमुळे वगळले गेलात? घाबरू नका:
- तालुका पुरवठा कार्यालयात जा, कारण विचारा.
- ग्रामसेवकाकडून मदत घ्या.
- १५ दिवसांत पुन्हा अर्ज + कागदपत्रे (आधार, उत्पन्न प्रमाणपत्र) सादर करा.
पुनर्विचारानंतर ७ दिवसांत यादीत समावेश.
नवीन रेशन कार्डसाठी अर्ज
- ऑनलाइन: mahafood.gov.in → ‘नवीन अर्ज’ → माहिती भरा, आधार अपलोड.
- कागदपत्रे: आधार, रहिवासी पुरावा, फोटो.
- हेल्पलाइन: १८००-२२-४९५०.
प्रक्रिया १५-३० दिवसांत पूर्ण; केसरिया कार्ड (APL) किंवा AAY कार्ड मिळेल.
या बदलांमुळे मोफत राशन वितरण अधिक न्याय्य होईल. गरजूंनी लगेच तपासा आणि अन्नसुरक्षा लाभ घ्या – हे तुमचे हक्क आहे!