महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी जमिनीच्या मालकी हक्काच्या नोंदी अद्ययावत करण्यासाठी राज्य सरकारने जिवंत सातबारा मोहीम सुरू केली आहे. ही मोहीम शेतकऱ्यांना जमीन व्यवहार, कर्ज प्रक्रिया आणि कायदेशीर बाबींमध्ये येणाऱ्या अडचणी दूर करण्यासाठी महत्त्वपूर्ण आहे. या लेखात, जिवंत सातबारा मोहीम, सातबारा अद्ययावत प्रक्रिया, I-SARITA, E-Ferfar आणि अंतिम मुदतीबाबत सविस्तर आणि विश्वसनीय माहिती देण्यात येत आहे. हा लेख शेतकऱ्यांना आणि संबंधित व्यक्तींना स्पष्ट मार्गदर्शन करेल

जिवंत सातबारा मोहीम म्हणजे काय?

जिवंत सातबारा मोहीम ही महाराष्ट्र सरकारच्या महसूल विभागाने सुरू केलेली एक विशेष योजना आहे, ज्याचा उद्देश सातबारा उताऱ्यावरील मृत खातेदारांची नावे काढून त्यांच्या वारसांची नावे नोंदवणे आहे. सातबाऱ्यावर मृत व्यक्तींची नावे असल्याने शेतकऱ्यांना जमीन खरेदी-विक्री, कर्ज मिळवणे आणि सरकारी योजनांचा लाभ घेण्यास अडचणी येतात. या मोहिमेमुळे शेतकऱ्यांना त्यांच्या जमिनीच्या मालकी हक्काच्या नोंदी त्वरित आणि सहजपणे अद्ययावत करता येतील.

महाराष्ट्राचे महसूलमंत्री चंद्रशेखर बावनकुळे यांनी १०० दिवसांच्या कृती कार्यक्रमांतर्गत ही मोहीम १ एप्रिल २०२५ पासून राज्यभरात लागू केली आहे. बुलढाणा जिल्ह्यात यापूर्वीच यशस्वीपणे राबवण्यात आलेल्या या योजनेच्या धर्तीवर आता संपूर्ण महाराष्ट्रात ती राबवली जात आहे.

सातबारा अद्ययावत केला का?

सातबारा अद्ययावत करण्याची प्रक्रिया १ एप्रिल २०२५ पासून सुरू झाली आहे आणि ती १० मे २०२५ पर्यंत चालेल. या कालावधीत शेतकरी त्यांच्या सातबारा उताऱ्यावरील मृत खातेदारांची नावे काढून वारसांची नावे नोंदवू शकतात. स्थानिक तलाठी आणि मंडळ अधिकारी यांच्या मदतीने ही प्रक्रिया गावपातळीवर राबवली जात आहे.

योजना संबंधित ताज्या अपडेट्स आणि महत्त्वाची माहिती मिळवण्यासाठी या ग्रुपला जॉईन व्हा- इथे क्लिक करा

सातबारा अद्ययावत करण्याची प्रक्रिया:

1. चावडी वाचन (१ ते ५ एप्रिल २०२५): गावातील तलाठी गावनिहाय मृत खातेदारांची यादी तयार करतील. यावेळी न्यायप्रविष्ट प्रकरणे वगळली जातील.
2. कागदपत्रे सादर करणे (६ ते २० एप्रिल २०२५): वारसांनी आवश्यक कागदपत्रे (उदा., मृत्यू प्रमाणपत्र, वारस प्रमाणपत्र) तलाठ्यांकडे सादर करावीत.
3. स्थानिक चौकशी आणि मंजुरी (२१ एप्रिल ते १० मे २०२५): मंडळ अधिकारी आणि तहसीलदार यांच्या तपासणीनंतर E-Ferfar प्रणालीद्वारे सातबाऱ्यावर वारसांची नावे नोंदवली जातील.

I-SARITA आणि E-Ferfar ची भूमिका

I-SARITA:

I-SARITA (Integrated-Sub Registrar’s Information Technology Application) ही संगणकीकृत प्रणाली आहे, जी नोंदणी प्रक्रियेला गती देते. जिवंत सातबारा मोहिमेत I-SARITA आणि E-Ferfar प्रणाली एकत्रित करून सातबारा उताऱ्यावरील नोंदी २५ दिवसांत पूर्ण करण्याचे उद्दिष्ट आहे. यामुळे शेतकऱ्यांना तलाठी कार्यालयात वारंवार भेट देण्याची गरज भासणार नाही.

E-Ferfar:

E-Ferfar ही ऑनलाइन प्रणाली आहे, जी सातबारा उताऱ्यावरील बदल (फेरफार) नोंदवण्यासाठी वापरली जाते. या मोहिमेदरम्यान, वारस नोंदणीची प्रक्रिया E-Ferfar प्रणालीद्वारे पूर्ण केली जाते. शेतकरी https://mahabhulekh.maharashtra.gov.in या संकेतस्थळावर जाऊन वारस नोंदणीसाठी अर्ज करू शकतात. यासाठी खालील पायऱ्या अवलंबाव्यात:

1. संकेतस्थळावर ‘वारस नोंदणीसाठी अर्ज’ पर्याय निवडा.
2. आवश्यक कागदपत्रे (मृत्यू प्रमाणपत्र, वारस प्रमाणपत्र, आधार कार्ड इ.) अपलोड करा.
3. अर्ज सादर केल्यानंतर तहसील कार्यालयाकडून तपासणी होईल.
4. मंजुरीनंतर सातबाऱ्यावर वारसांचे नाव नोंदले जाईल.

जिवंत सातबारा मोहिमेची अंतिम मुदत

जिवंत सातबारा मोहिमेची अंतिम मुदत १० मे २०२५ आहे. या तारखेपर्यंत शेतकऱ्यांनी त्यांच्या सातबारा उताऱ्यावरील नोंदी अद्ययावत कराव्यात. ही मुदत चुकवल्यास पुन्हा अशी संधी कधी मिळेल याबाबत स्पष्टता नाही. त्यामुळे शेतकऱ्यांनी स्थानिक तलाठी, मंडळ अधिकारी किंवा तहसील कार्यालयाशी संपर्क साधून प्रक्रिया पूर्ण करावी.

शेतकऱ्यांना होणारे फायदे

1. जमीन व्यवहार सुलभ: मृत खातेदारांची नावे काढून वारसांची नावे नोंदल्याने जमीन खरेदी-विक्री आणि हस्तांतरण प्रक्रिया सुलभ होईल.
2. कर्ज सुविधा: बँक आणि वित्तीय संस्थांकडून कर्ज मिळवणे सोपे होईल.
3. सरकारी योजनांचा लाभ: अद्ययावत सातबाऱ्यामुळे शेतकरी सरकारी योजनांचा सहज लाभ घेऊ शकतील.
4. कायदेशीर स्पष्टता: जमिनीच्या मालकी हक्काबाबत कोणताही वाद निर्माण होणार नाही.

शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाच्या टिप्स

• कागदपत्रे तयार ठेवा: मृत्यू प्रमाणपत्र, वारस प्रमाणपत्र, आधार कार्ड आणि सातबारा उतारा यासारखी कागदपत्रे तयार ठेवा.
• तलाठ्यांशी संपर्क: स्थानिक तलाठी किंवा मंडळ अधिकाऱ्यांशी संपर्क साधून प्रक्रियेबाबत माहिती घ्या.
• ऑनलाइन सुविधेचा वापर: E-Ferfar आणि I-SARITA प्रणालीद्वारे ऑनलाइन अर्ज करून वेळ वाचवा.
• मुदतीकडे लक्ष: १० मे २०२५ ही अंतिम मुदत चुकवू नका.

जिवंत सातबारा मोहीम ही शेतकऱ्यांसाठी एक क्रांतिकारी पाऊल आहे, जी जमिनीच्या मालकी हक्काच्या नोंदी अद्ययावत करण्यासाठी आणि शेतकऱ्यांच्या अडचणी दूर करण्यासाठी राबवली जात आहे. I-SARITA आणि E-Ferfar सारख्या तंत्रज्ञान आधारित प्रणालींमुळे ही प्रक्रिया अधिक पारदर्शक आणि वेगवान झाली आहे. शेतकऱ्यांनी १० मे २०२५ च्या अंतिम मुदतीपूर्वी आपले सातबारा उतारे अद्ययावत करून या योजनेचा लाभ घ्यावा. अधिक माहितीसाठी स्थानिक तहसील कार्यालय किंवा https://mahabhulekh.maharashtra.gov.in ला भेट द्या.