डिजिटल इंडिया इंटर्नशिप योजना ही भारत सरकारच्या इलेक्ट्रॉनिक्स आणि माहिती तंत्रज्ञान मंत्रालय (MeitY) अंतर्गत सुरू करण्यात आलेली एक महत्त्वाकांक्षी योजना आहे. ही योजना डिजिटल इंडिया उपक्रमाचा एक भाग आहे, ज्याचा उद्देश भारताला डिजिटल सक्षम देश बनवणे आणि तरुणांना तंत्रज्ञान, ई-गव्हर्नन्स, आणि नवसंशोधन क्षेत्रात व्यावहारिक अनुभव प्रदान करणे आहे. या योजनेमार्फत विद्यार्थ्यांना इंटर्नशिपच्या माध्यमातून कौशल्य विकास, प्रॅक्टिकल प्रशिक्षण, आणि करिअर संधी उपलब्ध होतात. या लेखात आपण डिजिटल इंडिया इंटर्नशिप योजना 2025 बद्दल सविस्तर माहिती, फायदे, पात्रता निकष, अर्ज प्रक्रिया, अधिकृत वेबसाइट, आणि नवीनतम अपडेट्स यावर चर्चा करू.
डिजिटल इंडिया इंटर्नशिप योजनेचा परिचय
डिजिटल इंडिया इंटर्नशिप योजना ही MeitY आणि नॅशनल ई-गव्हर्नन्स डिव्हिजन (NeGD) यांच्या संयुक्त विद्यमाने राबवली जाते. या योजनेचा मुख्य उद्देश विद्यार्थ्यांना डिजिटल तंत्रज्ञान, सायबर सुरक्षा, क्लाउड कॉम्प्युटिंग, आर्टिफिशियल इंटेलिजन्स, आणि ब्लॉकचेन यासारख्या क्षेत्रांमध्ये प्रॅक्टिकल अनुभव प्रदान करणे आहे. ही इंटर्नशिप विद्यार्थ्यांना ई-गव्हर्नन्स प्रकल्प, डिजिटल साक्षरता मोहिम, आणि तंत्रज्ञान-आधारित हेल्थकेअर सोल्युशन्स यांच्याशी संबंधित काम करण्याची संधी देते. योजनेच्या माध्यमातून विद्यार्थी नवीन कौशल्ये आत्मसात करू शकतात आणि नोकरीच्या संधी वाढवू शकतात.
डिजिटल इंडिया उपक्रमांतर्गत ही योजना 2018 मध्ये सुरू झाली आणि तेव्हापासून ती तरुणांना तंत्रज्ञान क्षेत्रातील करिअर तयार करण्यासाठी प्रोत्साहन देत आहे. 2025 मध्ये, ही योजना 29 इंटर्नशिप स्लॉट्स आणि 23 विविध डोमेन्स मध्ये उपलब्ध आहे, ज्यामुळे विद्यार्थ्यांना त्यांच्या आवडीच्या क्षेत्रात काम करण्याची संधी मिळते.
डिजिटल इंडिया इंटर्नशिप योजनेचे फायदे
या योजनेचे अनेक फायदे विद्यार्थ्यांसाठी उपलब्ध आहेत, जे त्यांच्या शैक्षणिक आणि व्यावसायिक विकासासाठी उपयुक्त आहेत:
- आर्थिक स्टायपेंड: प्रत्येक निवडलेल्या इंटर्नला मासिक ₹10,000 चे स्टायपेंड मिळते, जे डायरेक्ट बेनिफिट ट्रान्सफर (DBT) द्वारे थेट बँक खात्यात जमा केले जाते.
- प्रमाणपत्र: इंटर्नशिप यशस्वीरीत्या पूर्ण केल्यानंतर आणि अंतिम प्रोजेक्ट अहवाल सादर केल्यानंतर MeitY कडून प्रमाणपत्र दिले जाते. हे प्रमाणपत्र करिअर वाढ आणि नोकरीच्या संधी वाढवण्यासाठी महत्त्वाचे आहे.
- प्रॅक्टिकल अनुभव: विद्यार्थ्यांना ई-गव्हर्नन्स, सायबर सुरक्षा, आणि डिजिटल साक्षरता यासारख्या क्षेत्रांमध्ये प्रॅक्टिकल प्रशिक्षण मिळते, जे त्यांना नोकरीसाठी तयार करते.
- नेटवर्किंग: इंटर्नशिपदरम्यान विद्यार्थ्यांना डिजिटल तज्ञ आणि सरकारी अधिकाऱ्यांसोबत काम करण्याची संधी मिळते, ज्यामुळे त्यांचे प्रोफेशनल नेटवर्क वाढते.
- करिअर डेव्हलपमेंट: ही योजना विद्यार्थ्यांना तंत्रज्ञान क्षेत्रातील नवीन ट्रेंड्स आणि इंडस्ट्री स्टँडर्ड्स शिकण्याची संधी देते, ज्यामुळे त्यांचे रेझ्युमे मजबूत होते.
- नवीन डोमेन्समध्ये संधी: सायबर लॉ, पब्लिक पॉलिसी, प्रोजेक्ट अप्रेजल, आणि आयटी यासारख्या विविध क्षेत्रांमध्ये काम करण्याची संधी उपलब्ध आहे.
इंटर्नशिपचा कालावधी
डिजिटल इंडिया इंटर्नशिपचा किमान कालावधी 2 महिने आहे, जो विद्यार्थ्याच्या कामगिरी आणि मंत्रालयाच्या गरजेनुसार 3 महिन्यांपर्यंत वाढवला जाऊ शकतो. ही इंटर्नशिप दोन सत्रांमध्ये आयोजित केली जाते:
- उन्हाळी सत्र: मे आणि जून महिन्यात
- हिवाळी सत्र: डिसेंबर आणि जानेवारी महिन्यात
इंटर्नशिप फिजिकल किंवा व्हर्च्युअल स्वरूपात असू शकते, ज्याचा निर्णय नियुक्त मेंटॉर/सुपरवायझर घेतात.
पात्रता निकष
डिजिटल इंडिया इंटर्नशिप योजनासाठी पात्र होण्यासाठी खालील पात्रता निकष पूर्ण करणे आवश्यक आहे:
- राष्ट्रीयत्व: अर्जदार भारतीय नागरिक असणे आवश्यक आहे.
- शैक्षणिक पात्रता:
- मान्यताप्राप्त भारतीय विद्यापीठातून 60% गुणांसह शेवटच्या पदवी/प्रमाणपत्र परीक्षेत उत्तीर्ण.
- खालील अभ्यासक्रमांपैकी कोणत्याही अभ्यासक्रमात शिक्षण घेणारे विद्यार्थी पात्र आहेत:
- बी.ई./बी.टेक (कॉम्प्युटर सायन्स, आयटी, इलेक्ट्रॉनिक्स, इलेक्ट्रिकल)
- एम.एस्सी. (कॉम्प्युटर सायन्स, आयटी, इलेक्ट्रॉनिक्स, इलेक्ट्रिकल)
- एलएल.बी. (सायबर लॉ)
- बी.ए./एम.ए. (इकॉनॉमिक्स)
- एम.बी.ए. (फायनान्स)
- अंतिम वर्षातील विद्यार्थी अपात्र: जे विद्यार्थी अंतिम सेमिस्टरमध्ये आहेत किंवा उन्हाळी 2025 मध्ये पदवीधर होणार आहेत ते या योजनेसाठी पात्र नाहीत.
- अनुभव आणि कौशल्ये: योजनेसाठी निवडताना प्रस्तावित इंटर्नशिप क्षेत्रातील अनुभव, शैक्षणिक कामगिरी, आणि उच्च पात्रता यांना प्राधान्य दिले जाते.
योजना संबंधित ताज्या अपडेट्स आणि महत्त्वाची माहिती मिळवण्यासाठी या ग्रुपला जॉईन व्हा- इथे क्लिक करा
अर्ज प्रक्रिया
डिजिटल इंडिया इंटर्नशिप योजनासाठी अर्ज ऑनलाइन पद्धतीने करावा लागतो.
- अधिकृत वेबसाइटला भेट द्या: डिजिटल इंडिया इंटर्नशिप पोर्टल (https://dii.nic.in) किंवा MeitY च्या अधिकृत वेबसाइटवर (https://www.meity.gov.in) जा.
- नोंदणी:
- होमपेजवर ‘Intern Registration’ विभागात जा.
- पूर्ण नाव, मोबाइल नंबर, ईमेल आयडी, पासवर्ड, आणि कॅप्चा कोड टाकून नोंदणी करा.
- नोंदणीकृत ईमेल आयडीवर OTP येईल, तो टाकून नोंदणी पूर्ण करा.
- लॉगिन: नोंदणीनंतर, ईमेल आयडी आणि पासवर्ड वापरून लॉगिन करा.
- अर्ज भरा:
- अर्जामध्ये वैयक्तिक तपशील, शैक्षणिक तपशील, आणि दोन संदर्भांचे तपशील भरा.
- आवश्यक कागदपत्रे अपलोड करा:
- नवीनतम छायाचित्र
- स्वाक्षरी
- 10वी आणि 12वीचे प्रमाणपत्र
- अतिरिक्त मार्कशीट (आवश्यक असल्यास)
- प्रायोजक संस्थेचे शिफारस पत्र
- अर्ज सबमिट करा: सर्व तपशील तपासून ‘Submit’ बटणावर क्लिक करा.
- निवड प्रक्रिया:
- अर्जदारांची शॉर्टलिस्टिंग संबंधित डोमेननुसार केली जाते.
- आवश्यक असल्यास वैयक्तिक किंवा स्काइप मुलाखती घेतल्या जाऊ शकतात.
- निवडलेल्या उमेदवारांची यादी वेब पोर्टलवर प्रदर्शित केली जाते.
अधिकृत वेबसाइट
डिजिटल इंडिया इंटर्नशिप योजनासाठी अधिकृत वेबसाइट्स खालीलप्रमाणे आहेत:
- MeitY वेबसाइट: https://www.meity.gov.in
- डिजिटल इंडिया इंटर्नशिप पोर्टल: https://dii.nic.in
- नॅशनल इन्फॉर्मेटिक्स सेंटर (NIC): https://www.nic.in
या वेबसाइट्सवर योजनेच्या नवीनतम अधिसूचना, अर्जाची अंतिम तारीख, आणि मार्गदर्शक तत्त्वे उपलब्ध आहेत.
विद्यार्थ्यांसाठी योजनेचे महत्त्व
डिजिटल इंडिया इंटर्नशिप योजना विद्यार्थ्यांसाठी अनेक प्रकारे फायदेशीर आहे:
- कौशल्य विकास: विद्यार्थी आयटी, सायबर सुरक्षा, आणि ई-गव्हर्नन्स यासारख्या क्षेत्रांमध्ये आधुनिक कौशल्ये शिकतात, जे त्यांना नोकरीच्या बाजारपेठेत स्पर्धात्मक बनवते.
- प्रॅक्टिकल अनुभव: ही योजना विद्यार्थ्यांना प्रोजेक्ट-आधारित शिक्षण देते, ज्यामुळे त्यांचे शैक्षणिक ज्ञान आणि प्रॅक्टिकल अनुभव यांच्यातील अंतर कमी होते.
- करिअर संधी: MeitY आणि NIC सारख्या प्रतिष्ठित संस्थांमध्ये काम केल्याने विद्यार्थ्यांचा रेझ्युमे मजबूत होतो आणि नोकरीच्या संधी वाढतात.
- नवीन क्षेत्रांमध्ये प्रवेश: सार्वजनिक धोरण, सायबर कायदे, आणि डिजिटल साक्षरता यासारख्या क्षेत्रांमध्ये काम करण्याची संधी मिळते, जे पारंपरिक अभ्यासक्रमांमध्ये सहसा उपलब्ध नसते.
- आर्थिक स्वातंत्र्य: ₹10,000 मासिक स्टायपेंड विद्यार्थ्यांना आर्थिक स्वातंत्र्य प्रदान करते, ज्यामुळे त्यांना इंटर्नशिपदरम्यान त्यांच्या खर्चाचा भार कमी होतो.
नवीनतम अपडेट्स आणि बातम्या
- 2025 साठी अर्ज प्रक्रिया: डिजिटल इंडिया इंटर्नशिप योजना 2025 साठी अर्ज 1 मार्च 2025 पासून सुरू झाले असून, 30 एप्रिल 2025 ही अर्जाची अंतिम तारीख आहे.
- नवीन डोमेन्स: यंदा सायबरसिक्युरिटी, मोबाइल ॲप सिक्युरिटी, आर्टिफिशियल इंटेलिजन्स, आणि ब्लॉकचेन यासारख्या नवीन डोमेन्सचा समावेश करण्यात आला आहे.
- स्लॉट्सची संख्या: 2025 मध्ये 29 स्लॉट्स उपलब्ध आहेत, ज्यामध्ये 23 विविध डोमेन्स समाविष्ट आहेत.
- व्हर्च्युअल/फिजिकल मोड: इंटर्नशिप नवी दिल्ली येथे आयोजित केली जाते, परंतु व्हर्च्युअल मोड देखील उपलब्ध आहे, ज्याचा निर्णय मेंटॉर घेतात.
इतर महत्त्वाचे तथ्य
- इंटर्नशिप रोजगार नाही: ही इंटर्नशिप मंत्रालयात रोजगार किंवा नोकरीची हमी देत नाही.
- गोपनीयता नियम: इंटर्नशिपदरम्यान तयार केलेले सर्व काम MeitY ची बौद्धिक संपदा मानली जाते आणि इंटर्नना मंत्रालयाच्या गोपनीयता नियमांचे पालन करावे लागते.
- मुलाखती: निवड प्रक्रियेदरम्यान वैयक्तिक किंवा स्काइप मुलाखती घेतल्या जाऊ शकतात, परंतु यासाठी TA/DA दिले जात नाही.
- अहवाल सादर करणे: इंटर्नशिपच्या शेवटी, इंटर्नना त्यांच्या कामाचा अहवाल सादर करावा लागतो आणि No-Demand Certificate द्यावे लागते.
- स्लॉट्सची मर्यादा: प्रत्येक डोमेनसाठी 24 स्लॉट्स उपलब्ध आहेत, ज्यामुळे स्पर्धा तीव्र आहे.
डिजिटल इंडिया इंटर्नशिप योजना 2025 ही भारतीय विद्यार्थ्यांसाठी तंत्रज्ञान क्षेत्रात करिअर घडवण्याची एक उत्कृष्ट संधी आहे. ही योजना प्रॅक्टिकल अनुभव, आर्थिक स्टायपेंड, आणि प्रमाणपत्र यांच्या माध्यमातून विद्यार्थ्यांना कौशल्य विकास आणि नोकरीच्या संधी वाढवण्यासाठी प्रोत्साहन देते. MeitY आणि NIC सारख्या प्रतिष्ठित संस्थांमध्ये काम करण्याची संधी आणि नवीन डोमेन्स मध्ये प्रवेश मिळवण्याची संधी ही योजनेची खास वैशिष्ट्ये आहेत. जर तुम्ही आयटी, कॉम्प्युटर सायन्स, कायदे, किंवा इकॉनॉमिक्स क्षेत्रात करिअर करू इच्छित असाल, तर ही इंटर्नशिप तुमच्यासाठी आहे.
आजच https://dii.nic.in वर जा, नोंदणी करा, आणि डिजिटल इंडियाच्या क्रांतीचा भाग बना! 30 एप्रिल 2025 ही अर्जाची अंतिम तारीख आहे, त्यामुळे घाई करा आणि ही संधी गमावू नका.
टीप: योजनेच्या नवीनतम अपडेट्ससाठी MeitY च्या अधिकृत वेबसाइटवर नियमित भेट द्या