bandhkam-kamgar-scholarship-yojana-2025-arj-online-lakh-rupay-shikshan-sahay;महाराष्ट्रातील बांधकाम क्षेत्रातील लाखो कामगारांसाठी राज्य सरकारने कल्याणकारी योजनांना प्राधान्य दिले आहे. त्यापैकी महाराष्ट्र इमारत व इतर बांधकाम कामगार कल्याणकारी मंडळ (MAHABOCW) अंतर्गत चालणारी बांधकाम कामगार शिष्यवृत्ती योजना (Bandhkam Kamgar Scholarship Yojana) ही मुलांच्या शिक्षणासाठी वरदान आहे. २०२५-२६ शैक्षणिक वर्षासाठी अर्ज प्रक्रिया सुरू झाली असून, नोंदणीकृत कामगारांच्या पहिल्या दोन मुलांसाठी प्राथमिकपासून पदव्युत्तर शिक्षणापर्यंत ₹२,५०० ते ₹१ लाखांपर्यंतचे अर्थसहाय्य मिळेल. ताज्या अपडेटनुसार, सप्टेंबर २०२५ मध्ये मंडळाने डिजिटल प्लॅटफॉर्म मजबूत करून नूतनीकरण प्रक्रियेला वेग दिला असून, ७ लाखाहून अधिक कामगारांना लाभ पोहोचवण्याचे लक्ष्य आहे. ही योजना बांधकाम कामगार शिक्षण सहाय्य (Construction Worker Education Aid) चा भाग असून, कामगार कल्याण योजना (Kamgar Kalyan Yojana) अंतर्गत येते. केंद्र सरकारच्या १९९६ च्या बांधकाम कामगार कायद्यावर आधारित असलेली ही योजना कामगार कुटुंबांच्या आर्थिक भार कमी करून उज्ज्वल भविष्य घडवते, ज्यामुळे ग्रामीण आणि शहरी भागातील १० लाखाहून अधिक विद्यार्थ्यांना फायदा होईल.
या योजनेचे शिक्षण स्तरानुसार अर्थसहाय्य असे आहे: इयत्ता १ली ते ७वीसाठी ₹२,५०० प्रति वर्ष, ८वी ते १०वीसाठी ₹५,००० (७५% उपस्थिती आवश्यक), १०वी उत्तीर्ण झाल्यास प्रोत्साहन म्हणून ₹१०,००० (५०% गुणांसह), ११वी-१२वीसाठी ₹१०,०००, पदवीसाठी ₹२०,००० (कामगाराच्या पती/पत्नीसाठीही लागू), वैद्यकीय पदवीसाठी ₹१,००,०००, अभियांत्रिकी पदवीसाठी ₹६०,०००, डिप्लोमासाठी ₹२०,०००, पदव्युत्तर डिप्लोमासाठी ₹२५,००० आणि MS-CIT कोर्ससाठी शुल्क प्रतिपूर्ती. २०२५ च्या अपडेटमध्ये, खेळकूद शिष्यवृत्ती (Sports Scholarship) अंतर्गत राज्य/राष्ट्रीय स्तरावरील खेळाडूंसाठी अतिरिक्त ₹१०,००० ते ₹५०,००० चे प्रोत्साहन जाहीर झाले असून, विदेशी उच्च शिक्षणासाठी (Foreign Higher Education Scholarship) विशेष तरतूद करण्यात आली आहे. ही माहिती मंडळाच्या अधिकृत संकेतस्थळावर उपलब्ध असून, शिष्यवृत्ती रक्कम थेट बँक खात्यात जमा होते, ज्यामुळे पारदर्शकता वाढते.
पात्रता निकष कडक पण न्याय्य आहेत. विद्यार्थी महाराष्ट्राचे कायमस्वरूपी रहिवासी असावा, पालक नोंदणीकृत कामगार असावा (वय १८-६० वर्षे, गेल्या १२ महिन्यांत किमान ९० दिवस कामाचा पुरावा), वार्षिक कुटुंब उत्पन्न ₹१ लाखांपेक्षा कमी असावे आणि विद्यार्थ्यांची संख्या पहिल्या दोन मुलांपुरती मर्यादित. इयत्ता १ली-१०वीसाठी ७५% उपस्थिती, १०वी/१२वीसाठी ५०% गुण आवश्यक आहेत. २०२५ मध्ये, प्रवासी कामगारांसाठी (Migrant Workers) आधार-लिंक्ड नोंदणीची सुविधा सुरू झाली असून, एससी/एसटी/ओबीसी श्रेणींना प्राधान्य आहे. ही योजना केवळ विद्यार्थ्यांसाठी नाही, तर कामगारांच्या पती/पत्नींसाठीही वैद्यकीय/अभियांत्रिकी अभ्यासक्रमांसाठी लागू आहे.
अर्ज प्रक्रिया पूर्णपणे ऑनलाइन आहे: mahabocw.in वर जा, ‘Apply Online for Claim’ निवडा आणि ‘New Claim’ पर्यायावर क्लिक करा. कामगाराचा १४-अंकी नोंदणी क्रमांक एंटर करून विद्यार्थी, शाळा/कॉलेज तपशील भरा, शिष्यवृत्ती श्रेणी निवडा. आवश्यक कागदपत्रे अपलोड करा: विद्यार्थ्याचे आधार कार्ड, पालकाचे नोंदणी कार्ड, मागील वर्षाचे गुणपत्रक, उपस्थिती प्रमाणपत्र, बोनाफाईड प्रमाणपत्र, रेशन कार्ड, बँक पासबुक आणि स्व-घोषणापत्र. ‘Documents Verified’ टिक करून पडताळणी तारीख निवडा आणि ‘Submit’ दाबा. यशस्वी अर्जानंतर पोचपावती क्रमांक मिळेल; स्टेटस ‘Renewal Status’ किंवा ‘Welfare Schemes’ मध्ये तपासा. २०२५ मध्ये, मोबाइल अॅपद्वारे अर्ज सुविधा सुरू झाली असून, हेल्पलाइन १८००-२३३-३४४० वर मदत मिळते. अर्जाची अंतिम तारीख ३१ डिसेंबर २०२५ आहे, म्हणून वेळेत अर्ज करा.
ही शिष्यवृत्ती योजना बांधकाम कामगार सक्षमीकरण (Bandhkam Kamgar Sashaktikaran) चा आधारस्तंभ आहे, जी शिक्षणाच्या माध्यमातून सामाजिक न्याय देते. ताज्या बातम्यांनुसार, २०२५ मध्ये ५ लाखाहून अधिक विद्यार्थ्यांना लाभ मिळाला असून, मंडळाने विदेशी अभ्यासासाठी नवीन कोटा जाहीर केला आहे. नोंदणीकृत नसलेल्या कामगारांनी प्रथम नोंदणी करावी; ही संधी सोडू नका आणि मुलांच्या शिक्षणाला पंख द्या.