list of central government schemes for farmers in india;भारत सरकारने शेतकऱ्यांच्या कल्याणासाठी कृषी व शेतकरी कल्याण मंत्रालयांतर्गत अनेक केंद्रीय क्षेत्र आणि केंद्र पुरस्कृत योजना राबवल्या आहेत. २०२५ मध्ये या योजनांवर ₹१ लाख कोटींहून अधिक तरतूद असून, शेतकऱ्यांना थेट उत्पन्न मदत, पीक विमा, कर्ज सुविधा, माती आरोग्य आणि डिजिटल कृषी सुविधा मिळतात. या योजना शेतकऱ्यांच्या उत्पन्न दुप्पट करण्याच्या ध्येयाला मजबूत आधार देतात.
प्रमुख योजना आणि वैशिष्ट्ये
१. प्रधानमंत्री किसान सम्मान निधी (PM-KISAN): छोटे व अल्पभूधारक शेतकऱ्यांना वर्षाला ₹६००० थेट DBT द्वारे (तीन हप्ते ₹२०००). २०२५ मध्ये २१वा हप्ता नोव्हेंबरमध्ये अपेक्षित. eKYC अनिवार्य, pmkisan.gov.in वर स्टेटस तपासा.
२. प्रधानमंत्री फसल बीमा योजना (PMFBY): नैसर्गिक आपत्ती, कीड व रोगांपासून पीक संरक्षण. कमी प्रीमियम (खरीप २%, रब्बी १.५%). ५० कोटींहून अधिक शेतकऱ्यांना लाभ, pmfby.gov.in वर नोंदणी.
३. किसान क्रेडिट कार्ड (KCC): अल्प मुदतीचे कर्ज ७% व्याजदराने (₹३ लाखांपर्यंत ४% सबसिडी). शेती व संलग्न व्यवसायासाठी, बँक किंवा CSC वर अर्ज.
४. माती आरोग्य कार्ड योजना: माती परीक्षण करून पोषक तत्वे व खत शिफारस. दर २ वर्षांनी कार्ड, agriwelfare.gov.in वर डाउनलोड.
५. ई-नॅम (e-NAM): ऑनलाइन कृषी बाजार, पारदर्शी विक्री. १०००+ मंड्या जोडलेल्या, enam.gov.in वर नोंदणी.
६. प्रधानमंत्री कृषी सिंचाई योजना (PMKSY): ‘प्रति थेंब अधिक पीक’ अंतर्गत सिंचन सुविधा.
७. PM कुसुम योजना: सौर पंपांसाठी ३०-५०% सबसिडी, डिझेल बचत.
८. नमो ड्रोन दीदी: महिला SHG ला ड्रोन पुरवठा, फवारणीसाठी भाडे उत्पन्न.
९. कृषी इन्फ्रा फंड: ₹१ लाख कोटी कर्ज, साठवण व प्रक्रिया युनिटसाठी.
१०. प्रधानमंत्री किसान मानधन योजना: ६० वर्षांनंतर ₹३००० पेन्शन.
इतर: डिजिटल कृषी मिशन (₹२८१७ कोटी), क्रॉप सायन्स, लाइव्हस्टॉक हेल्थ, FPO प्रमोशन.
अर्ज प्रक्रिया
बहुतांश योजना ऑनलाइन: pmkisan.gov.in, pmfby.gov.in, agriwelfare.gov.in किंवा CSC सेंटर. आधार लिंकिंग, eKYC अनिवार्य. पात्रता: जमीनधारक शेतकरी, उत्पन्न मर्यादा ₹२ लाखांपर्यंत (PM-KISAN).
या योजना शेतकऱ्यांना आर्थिक स्थिरता, जोखीम कमी आणि तंत्रज्ञान देतात. अधिक माहितीसाठी agriwelfare.gov.in किंवा हेल्पलाइन १८००-११-५५२६ भेट द्या.