bandhkam-kamgar-smart-card-download-maharashtra-yojana-2025-benefits;महाराष्ट्रातील बांधकाम क्षेत्रातील लाखो कामगारांसाठी राज्य सरकारने कल्याणकारी उपक्रमांना गती दिली आहे. महाराष्ट्र इमारत व इतर बांधकाम कामगार कल्याणकारी मंडळ (MAHABOCW) ने २०२५ मध्ये स्मार्ट कार्ड डाउनलोड प्रक्रियेला पूर्णपणे डिजिटल केले असून, नोंदणीकृत मजुरांना घरबसल्या ई-कार्ड मिळवण्याची सुविधा उपलब्ध केली आहे. ही योजना बांधकाम कामगार योजना (Bandhkam Kamgar Yojana) अंतर्गत येते, जी १९९६ च्या बांधकाम कामगार कल्याण उपकर कायद्यांतर्गत १% उपकर वसूल करून राबवली जाते. ताज्या आकडेवारीनुसार, २०२५ पर्यंत ७ लाखाहून अधिक मजूर नोंदणीकृत झाले असून, फेब्रुवारी २०२५ पासून तालुका फॅसिलिटेशन सेंटर्समधील डेटा एंट्री बंद करण्यात आली आहे, ज्यामुळे ऑनलाइन प्रक्रिया अधिक सुलभ झाली. ही योजना कामगारांच्या सामाजिक सुरक्षिततेसाठी (Social Security for Workers) महत्त्वपूर्ण असून, अपघात विमा, शिक्षण सहाय्य आणि आरोग्य लाभांपर्यंत थेट प्रवेश देते. बांधकाम मजूर सक्षमीकरण (Construction Worker Empowerment) या ट्रेंडिंग कीवर्डप्रमाणे, ही योजना ग्रामीण आणि शहरी मजुरांना आर्थिक स्थैर्य देते.
स्मार्ट कार्ड हे नोंदणीकृत कामगारांचे डिजिटल ओळखपत्र आहे, जे विविध कल्याणकारी योजनांचा लाभ घेण्यासाठी आवश्यक आहे. २०२५ च्या अपडेटनुसार, ई-कार्ड डाउनलोड प्रक्रिया पूर्णपणे आधार-लिंक्ड असून, मोबाइलवर OTP द्वारे सत्यापन होते. पात्रता निकष सोपे आहेत: उमेदवाराचे वय १८ ते ६० वर्षे असावे, मागील १२ महिन्यांत किमान ९० दिवस बांधकाम काम (जसे इमारत बांधकाम, रस्ते, पूल किंवा विद्युत काम) केलेले असावे आणि महाराष्ट्रात राहणारे असावेत. प्रवासी मजूरही पात्र आहेत, फक्त निवास आणि कामाचा पुरावा आवश्यक आहे. नोंदणीसाठी आवश्यक दस्तऐवज: आधार कार्ड, वयाचा पुरावा (जन्म प्रमाणपत्र किंवा PAN), निवास प्रमाणपत्र, कामाचा पुरावा (नियोक्ताचे प्रमाणपत्र) आणि पासपोर्ट आकाराचे फोटो.
ई-कार्ड डाउनलोड प्रक्रिया अशी आहे: प्रथम अधिकृत वेबसाइट mahabocw.in वर जा आणि ‘बांधकाम कामगार: प्रोफाइल लॉगिन’ पर्याय निवडा. आधार क्रमांक आणि नोंदणीकृत मोबाइल नंबर एंटर करा. ‘Proceed to Form’ बटण दाबून OTP प्रमाणित करा (रीसेन्ड OTP पर्याय उपलब्ध). यशस्वी लॉगिननंतर ‘BOCW Profile’ मध्ये ‘E-Card’ विकल्पावर क्लिक करा आणि PDF डाउनलोड करा. ही प्रक्रिया ५-१० मिनिटांत पूर्ण होते आणि सक्रिय नोंदणीकडूनच शक्य आहे. वार्षिक नूतनीकरणासाठी (Renewal) ऑनलाइन अपडेट करावे लागते, ज्यात दस्तऐवज अपलोड करणे समाविष्ट आहे. २०२५ मध्ये, नूतनीकरणासाठी आधार लिंक्ड पेमेंट सिस्टीम सुरू झाली असून, जिल्हानिहाय लाभार्थी यादी वेबसाइटवर उपलब्ध आहे.
या स्मार्ट कार्डद्वारे मिळणारे प्रमुख लाभ हे कामगार कुटुंबाच्या समग्र विकासासाठी आहेत. अपघाती मृत्यूसाठी कायदेशीर वारसांना ५ लाख रुपये (कामावर अपघात) किंवा नैसर्गिक मृत्यूसाठी २ लाख रुपये मिळतात, तर अंत्यविधीसाठी १०,००० रुपये. विवाह सहाय्यासाठी पहिल्या लग्नासाठी ३०,००० रुपये आणि अटल बांधकाम कामगार आवास योजनेतून घरकुलासाठी २ लाख रुपये अनुदान मिळते. अवजारे खरेदीसाठी ५,००० रुपये आणि पेन्शनसाठी वय ६० वर्षांनंतर मासिक मदत उपलब्ध आहे. शिक्षण सहाय्य पहिल्या दोन मुलांसाठी: प्राथमिक स्तरावर (१ली ते ७वी) २,५०० रुपये प्रति वर्ष (७५% उपस्थिती आवश्यक), माध्यमिक (८वी ते १०वी) ५,००० रुपये, दहावी/बारावीत प्राविण्यासाठी १०,००० रुपये प्रोत्साहन, उच्च माध्यमिकसाठी १०,००० रुपये, पदवीसाठी २०,००० रुपये आणि अभियांत्रिकी/वैद्यकीयसाठी ६०,००० ते १ लाख रुपये. MS-CIT कोर्ससाठी शुल्क प्रतिपूर्ती आणि आरोग्य योजनेत मोफत उपचार व विमा कव्हरेज मिळते. ताज्या बातम्यांनुसार, २०२५ मध्ये कोविड मदत म्हणून २,००० ते ५,००० रुपये अतिरिक्त अनुदान जाहीर झाले असून, १२ लाख मजुरांना लाभ झाला आहे.
ही योजना बांधकाम मजूर कल्याण (Construction Worker Welfare) चा आधारस्तंभ आहे, जी राज्याच्या १७.५० लाख अपेक्षित मजुरांना सामाजिक न्याय देते. नोंदणीकृत नसलेल्यांनी त्वरित अर्ज करावा, कारण लाभांसाठी कार्ड अनिवार्य आहे. अधिक माहितीसाठी हेल्पलाइन १८००-२३३-३४४० वर संपर्क साधा किंवा mahabocw.in वर भेट द्या. या डिजिटल क्रांतीमुळे मजुरांचे जीवन सुलभ होईल आणि महाराष्ट्राची इमारत क्षेत्र अधिक मजबूत होईल.