smam-scheme-women-farmers-2025महाराष्ट्रातील महिला शेतकऱ्यांसाठी (Women Farmers in Maharashtra) केंद्र सरकारची सब-मिशन ऑन ॲग्रीकल्चरल मेकॅनायझेशन (SMAM) योजना खरी सुवर्णसंधी ठरली आहे. योजनेअंतर्गत ४.५ लाख रुपयांच्या ट्रॅक्टरवर (Tractor Subsidy for Women) ५०% अनुदान मिळून तो फक्त २.२५ लाख रुपयांत उपलब्ध होईल, ज्यामुळे शेती उत्पादकता (Agricultural Productivity Boost) दुप्पट होईल. २०२५ च्या नवीनतम अपडेटनुसार, कृषी व किसान कल्याण मंत्रालयाने (Ministry of Agriculture) ३०% निधी विशेषतः महिलांसाठी राखीव ठेवला असून, उत्तर-पूर्व आणि हिमालयन राज्यांसाठी ९०:१० च्या प्रमाणात केंद्राचा वाटा वाढवला आहे.लाखो महिला शेतकरी या योजनेच्या लाभाची वाट पाहत आहेत. ही योजना लघु आणि सीमांत शेतकऱ्यांसाठी (Small Marginal Farmers) डिझाइन केली असून, ट्रॅक्टरसारखे यंत्रसामग्री खरेदीला प्रोत्साहन देते.
SMAM योजना २०१४-१५ पासून राबवली जाते, जिचा उद्देश शेती मेकॅनायझेशन वाढवणे (Farm Mechanization India) आणि शेतकऱ्यांच्या मजुरी खर्चात कपात करणे हा आहे. योजनेच्या घटकांत ट्रॅक्टर, पॉवर टिलर, रोटाव्हेटर, ड्रोन आणि हार्वेस्टर यांसारख्या यंत्रांचा समावेश असून, महिलांसाठी ५०% सब्सिडी (50% Subsidy for Women Farmers) ही खास तरतूद आहे. सामान्य शेतकऱ्यांसाठी ४०% असली तरी, SC/ST आणि महिलांसाठी ५०% पर्यंत अनुदान मिळते, ज्याची कमाल मर्यादा यंत्राच्या किमतीनुसार बदलते. महाराष्ट्रात, कृषी विभागाच्या १५ सप्टेंबर २०२५ च्या अधिसूचनेनुसार, २०२५-२६ साठी ५०० कोटी रुपयांचा निधी वाटप केला असून, विदर्भ आणि मराठवाड्यातील महिला शेतकऱ्यांना प्राधान्य आहे. ही योजना कस्टम हायरिंग सेंटर्स (Custom Hiring Centres) स्थापनेच्या माध्यमातूनही यंत्रे भाड्याने उपलब्ध करून देते, ज्यामुळे छोट्या शेतकऱ्यांना मोठा फायदा होतो.
ट्रॅक्टर सब्सिडी ही योजनेचा प्रमुख घटक आहे. उदाहरणार्थ, ४.५ लाख रुपयांच्या ३० HP ट्रॅक्टरवर (Tractor Price Subsidy) ५०% अनुदान मिळाल्यास शेतकरी फक्त २.२५ लाख रुपये भरेल, उरलेले २.२५ लाख केंद्र आणि राज्य सरकार देईल. ही सुविधा आधार लिंक्ड बँक खात्याद्वारे DBT मार्गे येते, ज्यामुळे मध्यस्थांचा हस्तक्षेप टाळला जातो. २०२५ च्या अपडेटमध्ये, ड्रोन तंत्रज्ञानासाठी (Drone Technology in Agriculture) महिलांना ७५% पर्यंत सब्सिडी वाढवली असून, ५ लाख रुपयांपर्यंतची मर्यादा आहे. महाराष्ट्रात, २०२४-२५ मध्ये १०,००० हून अधिक महिलांनी ट्रॅक्टर खरेदी केली असून, यंदा १५,००० चे लक्ष्य आहे. तज्ज्ञांच्या मते, ही सब्सिडी शेतीत महिलांच्या सहभागाला (Women in Agriculture) चालना देईल आणि उत्पादन खर्च ३०% कमी करेल.
अर्ज प्रक्रिया आणि पात्रता: कसे मिळवावे लाभ?
पात्रता निकष सोपे आहेत: १८ वर्षांपेक्षा जास्त वयाच्या महिला शेतकऱ्या, ज्यांचे वार्षिक उत्पन्न २ लाखांपेक्षा कमी असावे आणि सातबारा उताऱ्यावर नाव असावे. अर्ज agrimachinery.nic.in या अधिकृत पोर्टलवर करा. स्टेप्स असे: १. पोर्टलवर रजिस्टर करा आणि आधार नंबरने लॉगिन करा. २. ‘Apply for Subsidy’ मध्ये ट्रॅक्टर निवडा आणि कोटेशन अपलोड करा. ३. जिल्हा कृषी अधिकाऱ्याकडून सत्यापन होईल, नंतर सब्सिडी DBT ने मिळेल. महाराष्ट्रात, aaplesarkar.mahaonline.gov.in वरही अर्ज करता येतो. आवश्यक कागदपत्रे: आधार कार्ड, बँक पासबुक, सातबारा उतारा आणि उत्पन्न प्रमाणपत्र. अर्जाची प्रक्रिया ३० दिवसांत पूर्ण होते, आणि २०२५-२६ साठी ३१ डिसेंबर ही अंतिम मुदत आहे.
नवीनतम बातम्या आणि फायदे
सप्टेंबर २०२५ मध्ये, कृषी मंत्रालयाने SMAM अंतर्गत उत्तर-पूर्व राज्यांसाठी ९०% केंद्र वाटा जाहीर केला असून, महाराष्ट्रासारख्या राज्यांसाठी ६०:४० चे प्रमाण कायम आहे. ही योजना PM-KUSUM शी जोडली असून, सौर ट्रॅक्टरसाठी अतिरिक्त ३०% सब्सिडी मिळते. फायदे: शेती वेळेत होईल, मजूर अवलंबन कमी होईल आणि उत्पन्न दुप्पट होईल. मात्र, सब्सिडी मर्यादित असल्याने लवकर अर्ज करा.
महिला शेतकरी बंधुवयो, ही संधी गमावू नका. SMAM योजना तुमच्या शेतीला नवे पंख देईल. अधिक माहितीसाठी agrimachinery.nic.in भेट द्या आणि जिल्हा कृषी कार्यालयाशी संपर्क साधा.