भारतात पशुपालन व्यवसाय (Animal Husbandry Business) हा ग्रामीण अर्थव्यवस्थेचा कणा आहे, आणि स्टेट बँक ऑफ इंडिया (SBI) ची पशुपालन कर्ज योजना 2025 (SBI Pashupalan Loan Yojana 2025) शेतकरी आणि ग्रामीण उद्योजकांना (Rural Entrepreneurs) आर्थिक आधार देत आहे. राष्ट्रीय पशुधन मिशन (National Livestock Mission – NLM) आणि NABARD च्या सहकार्याने, ही योजना डेअरी फार्मिंग (Dairy Farming), बकरी पालन (Goat Farming), आणि पोल्ट्री साठी कृषी कर्ज (Agricultural Loan) आणि पशुपालन अनुदान (Livestock Farming Subsidy) प्रदान करते. २०२५ मध्ये, डिजिटल अर्ज प्रक्रिया आणि वाढलेल्या अनुदान मर्यादेमुळे ही योजना ट्रेंडिंग आहे. चला, SBI पशुपालन कर्ज ची माहिती, उद्दिष्टे, लाभ, अनुदान तक्ता, पात्रता, अर्ज प्रक्रिया आणि नवीन अपडेट्स जाणून घेऊया!
SBI पशुपालन कर्ज योजना म्हणजे काय?
SBI पशुपालन कर्ज योजना ही पशुपालन आणि कृषी संलग्न व्यवसायांना (Allied Agricultural Activities) प्रोत्साहन देणारी कृषी कर्ज योजना आहे. यात डेअरी फार्मिंग कर्ज (Dairy Farming Loan), बकरी पालन कर्ज (Goat Farming Loan), आणि पोल्ट्री फार्मिंग साठी १ लाख ते १० लाख रुपयांपर्यंत कर्ज उपलब्ध आहे. NABARD मार्फत २५–३३.३३% पशुपालन अनुदान मिळते, ज्यामुळे शेतकऱ्यांचा आर्थिक भार कमी होतो. ही योजना ग्रामीण व्यवसाय समर्थन (Rural Business Funding) आणि स्वयंरोजगार (Self-Employment) वाढवण्यासाठी डिझाइन केली आहे.
योजनेची उद्दिष्टे
SBI पशुपालन कर्ज योजना ची मुख्य उद्दिष्टे:
- पशुपालन व्यवसायाला चालना देऊन ग्रामीण उद्योजकता (Rural Entrepreneurship) वाढवणे.
- डेअरी आणि बकरी पालन मधील उत्पादकता सुधारणे, ज्यामुळे दूध, मांस आणि कातडी उत्पादन वाढेल.
- चारा विकास (Fodder Development) आणि पशुधन विमा (Livestock Insurance) यांना प्रोत्साहन देणे.
- लघु आणि अल्पभूधारक शेतकऱ्यांना (Small and Marginal Farmers) आर्थिक स्थैर्य प्रदान करणे.
- रोजगार निर्मिती: पशुपालन मार्फत ग्रामीण भागात स्वयंरोजगार संधी निर्माण करणे.
योजनेचे लाभ
SBI पशुपालन कर्ज योजना अंतर्गत खालील लाभ मिळतात:
- कर्ज रक्कम: १ लाख ते १० लाख रुपये, प्रकल्पाच्या गरजेनुसार.
- अनुदान: NABARD मार्फत २५% (सामान्य प्रवर्ग) ते ३३.३३% (SC/ST आणि BPL) कृषी अनुदान (Agricultural Subsidy).
- लवचिक परतफेड: ५ वर्षांपर्यंत परतफेडीची मुदत, १–२ वर्षांच्या मोरॅटोरियम कालावधी (Moratorium Period) सह.
- कमी व्याज दर: ११.७५% (SBI १-वर्ष MCLR ८.५०% + ३.२५%), बँकेनुसार बदलू शकतो.
- कोलॅटरल-मुक्त कर्ज: १.६ लाखांपर्यंत जामीनमुक्त कर्ज (Collateral-Free Loan).
- प्रशिक्षण समर्थन: पशुपालन प्रशिक्षण (Animal Husbandry Training) साठी NLM मार्फत मार्गदर्शन.
- विमा संरक्षण: पशुधन विमा योजनेद्वारे पशुधनाचे नुकसान संरक्षित होते.
- बाजारपेठ प्रवेश: FPO आणि SHG मार्फत दूध आणि मांस उत्पादनांना बाजारपेठ.
पशु प्रकारानुसार अनुदान तक्ता
NABARD आणि NLM अंतर्गत पशुपालन अनुदान पशु प्रकार आणि प्रकल्प खर्चानुसार दिले जाते. खालील तक्ता पशुपालन योजनेसाठी अनुदान (Pashupalan Yojana Subsidy) दर्शवितो:
| पशु प्रकार | प्रकल्प खर्च (रुपये) | अनुदान (सामान्य) | अनुदान (SC/ST) |
|---|---|---|---|
| गाय (डेअरी) | १.५–२ लाख (१० गायी) | २५% (३७,५००–५०,०००) | ३३.३३% (५०,०००–६६,६६६) |
| म्हैस | २–२.५ लाख (१० म्हशी) | २५% (५०,०००–६२,५००) | ३३.३३% (६६,६६६–८३,३२५) |
| बकरी | १–१.५ लाख (१०+१ युनिट) | २५% (२५,०००–३७,५००) | ३३.३३% (३३,३३३–५०,०००) |
| पोल्ट्री | १–५ लाख (१००० पक्षी) | २५% (२५,०००–१,२५,०००) | ३३.३३% (३३,३३३–१,६६,६६६) |
टीप: अनुदान दोन हप्त्यांमध्ये दिले जाते, आणि कमाल मर्यादा ५० लाख रुपये आहे.
गायी आणि म्हशींच्या संख्येनुसार अनुदान वितरण
SBI पशुपालन कर्ज अंतर्गत डेअरी फार्मिंग साठी अनुदान गायी आणि म्हशींच्या संख्येनुसार दिले जाते. खालीलप्रमाणे:
| पशु संख्या | प्रकल्प खर्च (रुपये) | अनुदान (सामान्य) | अनुदान (SC/ST) |
|---|---|---|---|
| १–५ गायी | ५०,०००–१ लाख | १२,५००–२५,००० | १६,६६५–३३,३३३ |
| ६–१० गायी | १–२ लाख | २५,०००–५०,००० | ३३,३३३–६६,६६६ |
| १–५ म्हशी | ७५,०००–१.५ लाख | १८,७५०–३७,५०० | २५,०००–५०,००० |
| ६–१० म्हशी | १.५–२.५ लाख | ३७,५००–६२,५०० | ५०,०००–८३,३२५ |
| १०+ गायी/म्हशी | २.५ लाख+ | ६२,५००–१२.५ लाख | ८३,३२५–१६.६ लाख |
टीप: प्रकल्प खर्चात शेड बांधकाम, पशु खरेदी, चारा, आणि आरोग्यसेवा समाविष्ट आहे. NABARD अनुदान बँक कर्जाच्या परतफेडीवर समायोजित करते.
पात्रता निकष
SBI पशुपालन कर्ज आणि अनुदान साठी खालील पात्रता आवश्यक आहे:
- वैयक्तिक अर्जदार: शेतकरी, लघु आणि अल्पभूधारक शेतकरी, किंवा पशुपालक (Livestock Owners).
- गट अर्जदार: स्वयंसहायता गट (SHG), शेतकरी उत्पादक संस्था (FPO), संयुक्त दायित्व गट (JLG).
- नागरिकत्व: भारतीय नागरिक, पशुपालन व्यवसायात गुंतलेले किंवा सुरू करू इच्छिणारे.
- बँक खाते: सक्रिय SBI बँक खाते आवश्यक.
- आर्थिक स्थिती: बँकेत कोणतेही थकित कर्ज (Default) नसावे.
- कागदपत्रे:
- ओळखपत्र: आधार कार्ड, मतदार ओळखपत्र, PAN कार्ड.
- पत्त्याचा पुरावा: रेशन कार्ड, वीज बिल, भाडे करार.
- जमिनीचे कागदपत्र: जर गहाण आवश्यक असेल.
- पशुपालन व्यवसाय योजना (Business Plan): शेड, पशु, चारा, आणि विपणन योजनेचा समावेश.
- प्रशिक्षण प्रमाणपत्र: पशुपालन प्रशिक्षण किंवा अनुभव (प्राधान्याने).
- SC/ST/BPL प्रमाणपत्र (जर लागू असेल).
- इतर: बँकेनुसार क्रेडिट स्कोअर आणि परतफेड क्षमता तपासली जाते.
अर्ज प्रक्रिया
SBI पशुपालन कर्ज आणि अनुदान साठी खालील पायऱ्या अवलंबा:
- SBI शाखेला भेट द्या: जवळच्या SBI शाखेत पशुपालन कर्ज योजनेची माहिती घ्या.
- अर्ज फॉर्म भरा: कर्ज अर्ज फॉर्म डाउनलोड करा (sbi.co.in) किंवा शाखेतून घ्या आणि अचूक माहिती भरा.
- प्रकल्प अहवाल तयार करा: पशुपालन व्यवसाय योजना तयार करा, ज्यात पशु संख्या, शेड बांधकाम, चारा, आणि विपणन खर्च समाविष्ट आहे.
- कागदपत्रे सादर करा: ओळखपत्र, पत्त्याचा पुरावा, व्यवसाय योजना, आणि इतर कागदपत्रे बँकेत जमा करा.
- प्रकल्प तपासणी: SBI अधिकारी तुमच्या पशुपालन युनिट ला भेट देतील आणि व्यवहार्यता तपासतील.
- कर्ज आणि अनुदान मंजूरी: पात्र असल्यास, कर्ज तुमच्या खात्यात जमा होईल, आणि NABARD मार्फत अनुदान समायोजित होईल.
- युनिट स्थापना: कर्ज मिळाल्यावर ९० दिवसांत पशुपालन युनिट स्थापन करा, अन्यथा अनुदान रद्द होऊ शकते.
ऑनलाइन अर्ज: SBI च्या https://sbi.co.in वर कृषी कर्ज विभागातून माहिती मिळवता येते. NLM साठी https://dahd.gov.in किंवा https://nlm.udyamimitra.in वर तपासा.
अधिकृत वेबसाइट
- स्टेट बँक ऑफ इंडिया: https://sbi.co.in (कृषी आणि ग्रामीण कर्ज माहिती).
- NABARD: https://www.nabard.org (अनुदान आणि कर्ज माहिती).
- राष्ट्रीय पशुधन मिशन: https://dahd.gov.in किंवा https://nlm.udyamimitra.in (योजना तपशील आणि अर्ज).
- MyScheme पोर्टल: https://www.myscheme.gov.in (केंद्र आणि राज्य योजनांची माहिती).
योजना संबंधित ताज्या अपडेट्स आणि महत्त्वाची माहिती मिळवण्यासाठी या ग्रुपला जॉईन व्हा- इथे क्लिक करा
नवीन अपडेट्स 2025
- डिजिटल अर्ज प्रक्रिया: SBI ने २०२५ मध्ये ऑनलाइन कर्ज अर्ज सुविधा वाढवली, ज्यामुळे पशुपालन कर्ज मिळवणे सोपे झाले आहे.
- अनुदान मर्यादा वाढ: NLM अंतर्गत कमाल अनुदान मर्यादा ५० लाखांपर्यंत वाढली, विशेषतः SC/ST आणि महिला उद्योजकांसाठी.
- प्रशिक्षण कार्यक्रम: पशुधन आणि दुग्ध व्यवसाय मंत्रालय ने पशुपालन प्रशिक्षण साठी २००० गावस्तरीय शिबिरे आयोजित केली.
- महाराष्ट्रात प्राधान्य: उस्मानाबादी बकरी आणि होल्स्टीन गायी साठी विशेष कर्ज आणि अनुदान योजनांना प्रोत्साहन.
महत्त्वाच्या बाबी
- लाभदायक व्यवसाय: पशुपालन मध्ये ५०–७०% नफा मार्जिन आहे, कारण दूध आणि मांस यांची मागणी सतत वाढत आहे.
- प्रशिक्षण आवश्यक: पशुपालन प्रशिक्षण घेतल्याने डेअरी किंवा बकरी पालन यशस्वी होण्याची शक्यता वाढते.
- जाती निवड: गायींसाठी होल्स्टीन किंवा जर्सी, म्हशींसाठी मुर्रा, आणि बकऱ्यांसाठी उस्मानाबादी किंवा सिरोही जाती निवडा.
- कर लाभ: पशुपालन उत्पन्नावर कर लागू आहे, परंतु लहान शेतकऱ्यांना काही सूट मिळते.
- पशुधन विमा: पशुधन विमा घेतल्याने आर्थिक जोखीम कमी होते.
पशुपालनाचे भविष्य
२०२५ मध्ये, SBI पशुपालन कर्ज योजना डिजिटल कृषी (Digital Agriculture) आणि स्मार्ट पशुपालन (Smart Animal Husbandry) ला प्रोत्साहन देत आहे. NLM अंतर्गत चारा विकास आणि जातिवंत सुधारणा योजनांमुळे पशुपालन व्यवसाय अधिक फायदेशीर होत आहे. ग्रामीण उद्योजकता वाढवण्यासाठी FPO आणि SHG ला प्राधान्य दिले जात आहे, ज्यामुळे पशुधन उत्पादनांना थेट बाजारपेठ मिळेल.
SBI पशुपालन कर्ज आणि अनुदान घेऊन तुम्ही कृषी व्यवसायात यश मिळवू शकता. आजच तुमच्या जवळच्या SBI शाखेत संपर्क साधा आणि पशुपालन योजने चा लाभ घ्या!
आपले पशुपालन अनुभव कमेंट्समध्ये शेअर करा किंवा X वर #SBIPashupalanLoan सह चर्चेत सहभागी व्हा!