महाराष्ट्र शासनाच्या पशुसंवर्धन विभाग अंतर्गत राबविल्या जाणाऱ्या नाविन्यपूर्ण योजना आणि जिल्हास्तरीय योजना शेतकरी, पशुपालक, आणि सुशिक्षित बेरोजगार यांच्यासाठी स्वयंरोजगाराच्या नवीन संधी घेऊन आल्या आहेत. या योजनांमुळे ग्रामीण अर्थव्यवस्थेला चालना मिळेल आणि पशुपालकांचे जीवनमान उंचावेल. पशुपालन अनुदान, शेळीपालन योजना, गाय-म्हैस वाटप, आणि कुक्कुटपालन योजना यासारख्या योजनांमुळे पशुपालकांना आर्थिक स्थैर्य मिळण्याचा मार्ग मोकळा झाला आहे. या लेखात आपण या योजनांची संपूर्ण माहिती, लाभ, पात्रता, अर्ज प्रक्रिया आणि १ जून २०२५ ही अंतिम तारीख याबद्दल सविस्तर जाणून घेऊ.
पशुसंवर्धन विभाग योजनांचा थोडक्यात परिचय
पशुसंवर्धन विभाग, महाराष्ट्र शासन, पशुपालन आणि दुग्ध व्यवसाय वाढवण्यासाठी विविध योजना राबवितो. यामध्ये राज्यस्तरीय नाविन्यपूर्ण योजना, जिल्हास्तरीय वार्षिक योजना, आणि केंद्र पुरस्कृत राष्ट्रीय पशुधन अभियान यांचा समावेश आहे. या योजनांचा मुख्य उद्देश ग्रामीण भागातील पशुपालक, शेतकरी, आणि सुशिक्षित बेरोजगार यांना स्वयंरोजगार उपलब्ध करून देणे आणि त्यांचे उत्पन्न वाढवणे हा आहे. या योजनांअंतर्गत गाय-म्हैस, शेळी-मेंढी, कुक्कुट पिल्ले, आणि वैरण बियाणे यांचे वाटप अनुदानासह केले जाते.
पशुसंवर्धन योजनांचे लाभ
पशुसंवर्धन योजनांमुळे पशुपालकांना खालील लाभ मिळतात:
- आर्थिक अनुदान: गाय-म्हैस वाटप योजनेत ५०% किंवा ७५% अनुदान, तर शेळीपालन योजनेत ५०% ते ७५% अनुदान मिळते.
- स्वयंरोजगार: कुक्कुटपालन आणि शेळीपालन यांसारख्या योजनांमुळे बेरोजगार तरुणांना स्वतःचा व्यवसाय सुरू करता येतो.
- उत्पन्न वाढ: दुग्ध व्यवसाय आणि मांसल कुक्कुटपालन यामुळे पशुपालकांचे मासिक उत्पन्न वाढते.
- ग्रामीण विकास: या योजनांमुळे ग्रामीण भागातील पशुधन व्यवस्थापन सुधारते आणि स्थानिक अर्थव्यवस्थेला बळकटी मिळते.
- महिला सक्षमीकरण: महिला बचत गटांना प्राधान्य देईल आणि महिलांना आर्थिक स्वावलंबन मिळते.
- वैरण विकास: वैरण बियाणे वाटप योजनेत १००% अनुदान मिळते, ज्यामुळे पशु खाद्याची उपलब्धता वाढते.
अर्ज करण्याची अंतिम तारीख
पशुसंवर्धन विभाग योजनांसाठी ऑनलाइन अर्ज प्रक्रिया सुरू झाली असून, बहुतांश योजनांसाठी १ जून २०२५ ही अंतिम तारीख आहे. काही योजनांसाठी तारीख वेगळी असू शकते, त्यामुळे www.ah.mahabms.com या संकेतस्थळावर तपासणी करणे आवश्यक आहे. काही जिल्ह्यांमध्ये (उदा., पालघर, नंदुरबार) मे २०२५ मध्ये अर्ज प्रक्रिया सुरू झाली आहे.
पात्रता निकष
पशुसंवर्धन योजनांचा लाभ घेण्यासाठी खालील पात्रता निकष पूर्ण करणे आवश्यक आहे:
- दारिद्र्यरेषेखालील कुटुंबे: विशेषतः अनुसूचित जाती आणि अनुसूचित जमाती यांना प्राधान्य.
- अल्प/अत्यल्प भूधारक: ज्यांच्याकडे १ एकरपेक्षा कमी जमीन आहे.
- सुशिक्षित बेरोजगार: पशुपालन किंवा दुग्ध व्यवसाय सुरू करू इच्छिणारे तरुण.
- महिला बचत गट: ग्रामीण भागातील महिला गटांना विशेष प्राधान्य.
- महाराष्ट्राचे रहिवासी: लाभार्थ्यांकडे डोमिसाइल सर्टिफिकेट असणे आवश्यक आहे.
- पशुधनाचा दाखला: काही योजनांसाठी (उदा., कडबाकुट्टी यंत्र वाटप) लाभार्थ्यांकडे किमान ५ जनावरे असावीत.
अर्ज प्रक्रिया
पशुसंवर्धन योजनांसाठी अर्ज प्रक्रिया पूर्णपणे ऑनलाइन आहे, जी पारदर्शक आणि जलद आहे. खालील पायऱ्या फॉलो करा:
- नोंदणी: www.ah.mahabms.com या अधिकृत संकेतस्थळावर जा आणि नवीन वापरकर्ता म्हणून नोंदणी करा.
- योजना निवड: उपलब्ध योजनांमधून तुमच्या गरजेनुसार योजना निवडा (उदा., गाय-म्हैस वाटप, शेळीपालन).
- कागदपत्रे अपलोड: खालील कागदपत्रे स्कॅन करून अपलोड करा:
- ७/१२ आणि ८अ उतारा
- आधार कार्ड
- बँक पासबुक
- अपत्य दाखला
- फोटो ओळखपत्र
- अर्ज सबमिट: अर्जाची माहिती तपासून सबमिट करा.
- स्थिती तपासणी: अर्जाची प्रगती संकेतस्थळावरून तपासा.
योजना संबंधित ताज्या अपडेट्स आणि महत्त्वाची माहिती मिळवण्यासाठी या ग्रुपला जॉईन व्हा- इथे क्लिक करा
आवश्यक कागदपत्रे
- आधार कार्ड
- ७/१२ आणि ८अ उतारा
- बँक पासबुक
- उत्पन्नाचा दाखला
- डोमिसाइल सर्टिफिकेट
- पशुधनाचा दाखला (आवश्यक असल्यास)
महत्वाच्या योजना
- गाय-म्हैस वाटप योजना: २ दुभत्या गायी किंवा म्हशींचे वाटप, ५०% ते ७५% अनुदान.
- शेळी-मेंढी वाटप योजना: १०+१ शेळी/मेंढी गट वाटप, ५०% अनुदान.
- कुक्कुटपालन योजना: १०० एकदिवसीय कुक्कुट पिल्लांचे वाटप, ५०% अनुदान.
- वैरण बियाणे वाटप: १००% अनुदानासह वैरण बियाणे.
- कडबाकुट्टी यंत्र वाटप: पशु खाद्य व्यवस्थापनासाठी यंत्रांचे वाटप.
अधिकृत संकेतस्थळ
पशुसंवर्धन विभाग योजनांची सर्व माहिती आणि अर्ज प्रक्रियेसाठी अधिकृत संकेतस्थळ www.ah.mahabms.com आणि dahd.maharashtra.gov.in येथे भेट द्या. नवीनतम अपडेट्ससाठी स्थानिक जिल्हा पशुसंवर्धन कार्यालय किंवा पशुधन विकास अधिकारी यांच्याशी संपर्क साधा.
महत्वाची माहिती आणि सल्ला
- प्रशिक्षण सुविधा: काही योजनांअंतर्गत पशुपालकांना प्रशिक्षण दिले जाते, ज्यामुळे पशुधन व्यवस्थापन सुधारते.
- अनुदानाची रक्कम: अनुदानाची रक्कम थेट लाभार्थ्यांच्या बँक खात्यात जमा केली जाते.
- प्राधान्य गट: महिला, अनुसूचित जाती/जमाती, आणि अल्पभूधारक यांना विशेष प्राधान्य.
- स्थानिक जाहिराती: स्थानिक वृत्तपत्रे आणि पंचायत समिती कार्यालयांमध्ये योजनांच्या जाहिराती तपासा.
सावधगिरी
- अधिकृत संकेतस्थळ व्यतिरिक्त इतर वेबसाइट्सवरील माहितीची पडताळणी करा.
- अर्ज प्रक्रियेत कोणत्याही मध्यस्थांचा सहभाग टाळा.
- १ जून २०२५ ही अंतिम तारीख लक्षात ठेवा आणि लवकर अर्ज करा.
महाराष्ट्र शासनाच्या पशुसंवर्धन विभाग योजनांमुळे पशुपालक आणि शेतकऱ्यांना स्वयंरोजगार आणि आर्थिक स्थैर्य मिळण्याची संधी आहे. पशुपालन अनुदान, शेळीपालन, आणि कुक्कुटपालन यांसारख्या योजनांचा लाभ घेण्यासाठी www.ah.mahabms.com वर त्वरित अर्ज करा. १ जून २०२५ ही अंतिम तारीख चुकवू नका! या योजनांमुळे ग्रामीण भागातील आर्थिक विकास आणि स्वयंरोजगाराला चालना मिळेल.