भारत सरकारने महिला सक्षमीकरण, आर्थिक स्वातंत्र्य, आणि उद्योजकता वाढवण्यासाठी अनेक सरकारी योजना सुरू केल्या आहेत. या योजनांचा उद्देश ग्रामीण आणि शहरी भागातील महिलांना आर्थिकदृष्ट्या सक्षम करणे, त्यांना स्वयंरोजगार आणि उद्यमशीलता यांच्या संधी उपलब्ध करून देणे आहे. या लेखात, आम्ही अन्नपूर्णा योजना, महिलांसाठी मुद्रा योजना, प्रधानमंत्री धनलक्ष्मी योजना, उद्योगिनी योजना, ओरिएंट महिला विकास योजना, देना शक्ती योजना, PMEGP, महिला समृद्धि योजना, महिला उद्यम निधी योजना, आणि महिला बचत गट समृद्धि कर्ज योजना यांबद्दल संक्षिप्त माहिती, फायदे आणि अधिकृत वेबसाइट्स प्रदान करू. हा लेख पूर्णपणे अधिकृत माहितीवर आधारित आहे.
१. अन्नपूर्णा योजना
संक्षिप्त माहिती
अन्नपूर्णा योजना ही राष्ट्रीय ग्रामीण आजीविका मिशन (NRLM) अंतर्गत सुरू केलेली योजना आहे, ज्याचा उद्देश ग्रामीण भागातील महिलांना स्वयंसहाय्यता गट (SHG) मार्फत अन्न सुरक्षा आणि उद्यमशीलता प्रदान करणे आहे. ही योजना स्वयंरोजगार आणि अन्न प्रक्रिया उद्योगांना प्रोत्साहन देते.अन्नपूर्णा योजना ही लघु उद्योगाची संबंधित असून ज्या महिलांना Food Catering Industry मध्ये व्यवसाय करायचा आहे त्यांच्यासाठी सुरु केली आहे. केंद्र सरकार या योजनेमध्ये या क्षेत्राशी संबंधित व्यवसायासाठी संबंधित महिला उद्योजकांना 50 हजार रुपये कर्ज देते. या कर्जाद्वारे महिला त्यांच्या उद्योगासाठी लागणाऱ्या वस्तू खरेदी करू शकतात जसे की भांडी ,शेगडी, फर्निचर इत्यादी… हे कर्ज 36 महिन्यांच्या मुदतीपर्यंत देण्यात येते. व त्यावर बाजार दरानुसार व्याजा आकारण्यात येते. ज्या महिन्यात कर्ज मंजूर होते त्या पहिल्या महिन्याचा हप्ता(EMI) भरावा लागत नाही.
फायदे
- स्वयंरोजगार: महिलांना छोटे अन्न प्रक्रिया उद्योग सुरू करण्यासाठी आर्थिक सहाय्य.
- प्रशिक्षण: अन्न प्रक्रिया आणि विपणन यासाठी तांत्रिक प्रशिक्षण.
- कर्ज सुविधा: कमी व्याजदरावर बँक कर्ज उपलब्ध.
- बाजारपेठ संपर्क: उत्पादनांना बाजारपेठेत स्थान मिळवण्यासाठी सहाय्य.
अधिकृत वेबसाइट
राष्ट्रीय ग्रामीण आजीविका मिशन
२. महिलांसाठी मुद्रा योजना
संक्षिप्त माहिती
प्रधानमंत्री मुद्रा योजना (PMMY) अंतर्गत महिलांना लघु आणि सूक्ष्म उद्योग सुरू करण्यासाठी आर्थिक सहाय्य प्रदान केले जाते. यामध्ये शिशु, किशोर, आणि तरुण कर्ज श्रेणी उपलब्ध आहेत.महिलांना त्यांचा लघुउद्योग किंवा घरगुती उद्योग यशस्वी रित्या करता यावा, व त्यात त्यांना भासणारी आर्थिक समस्या दूर व्हावी यासाठी केंद्र शासनाने मुद्रा योजना सुरू केली आहे. या योजनेत 50,000 पासून ते 10 लाख रुपयांपर्यंतचे कर्ज दिली जाते. हे कर्ज शिशु लोन, किशोर लोन, उतरून लोन अशा भागात विभागले आहेत. – click here
फायदे
- कर्ज मर्यादा: 50,000 ते 10 लाख रुपयांपर्यंत कर्ज.
- कमी व्याजदर: महिलांसाठी विशेष सवलती.
- कोलॅटरल-मुक्त: कोणतीही जामीन आवश्यक नाही.
- उद्योजकता विकास: प्रशिक्षण आणि मार्गदर्शन सुविधा.
अधिकृत वेबसाइट
३. प्रधानमंत्री धनलक्ष्मी योजना
संक्षिप्त माहिती
प्रधानमंत्री धनलक्ष्मी योजना ही केंद्र सरकारची महिला सक्षमीकरण योजना आहे, जी आर्थिक समावेशन आणि स्वयंरोजगार यांना प्रोत्साहन देते. ही योजना विशेषतः ग्रामीण आणि आर्थिकदृष्ट्या मागास महिलांना लक्ष्य करते. देशातील महिलांना स्वावलंबी बनवण्यासाठी व स्वतःचा व्यवसाय सुरू करण्यासाठी केंद्र सरकार व राज्य सरकार काही योजना राबवत असते, यामुळे महिलांना आर्थिक दृष्ट्या सक्षम बनण्यात मदत होते. त्यापैकी एक प्रधानमंत्री धनलक्ष्मी योजना आहे . या योजनेमध्ये महिलांना स्वतःचा व्यवसाय करण्यासाठी 5 लाख रुपये पर्यंतचे कर्ज मिळते. केंद्र सरकारने 2024 मध्येही योजना सुरू केली होती.-click here
फायदे
- आर्थिक सहाय्य: व्यवसाय सुरू करण्यासाठी कर्ज आणि अनुदान.
- प्रशिक्षण: कौशल्य विकास आणि उद्योजकता प्रशिक्षण.
- बँक खाते: जन धन योजने अंतर्गत खाते उघडण्याची सुविधा.
- सामाजिक सुरक्षा: विमा आणि पेन्शन योजनांशी जोडणी.
अधिकृत वेबसाइट
योजना संबंधित ताज्या अपडेट्स आणि महत्त्वाची माहिती मिळवण्यासाठी या ग्रुपला जॉईन व्हा- इथे क्लिक करा
४. उद्योगिनी योजना
संक्षिप्त माहिती
उद्योगिनी योजना ही महिला उद्यमशीलता वाढवण्यासाठी भारत सरकार आणि राज्य सरकारांद्वारे राबवली जाते. याचा उद्देश लघु व्यवसाय सुरू करण्यासाठी महिलांना आर्थिक आणि तांत्रिक सहाय्य प्रदान करणे आहे.केंद्र शासनाने 88 प्रकारच्या लघुउद्योगांच्या व्यवसायाच्या क्षेत्रात महिलांना सक्षम करण्यासाठी ही योजना सुरू केली आहे. ह्या योजनेत पात्रता निकष पूर्ण केलेल्या महिलेला 3 लाख रुपयांपर्यंतचे कर्ज मिळते. कर्ज परतफेड करण्यासाठी 3% अनुदानही मिळू शकते. जर तुमचा व्यवसाय कृषी क्षेत्राशी निगडित असेल तर तुम्हाला व्याजमुक्त कर्जही मिळू शकते.-click here
फायदे
- कर्ज सुविधा: 3 लाख रुपयांपर्यंत कोलॅटरल-मुक्त कर्ज.
- अनुदान: आर्थिकदृष्ट्या मागास महिलांसाठी 30% अनुदान.
- प्रशिक्षण: कौशल्य विकास आणि विपणन प्रशिक्षण.
- बाजारपेठ जोडणी: उत्पादनांना बाजारपेठेत स्थान मिळवण्यासाठी सहाय्य.
अधिकृत वेबसाइट
महिला व बाल विकास मंत्रालय
५. ओरिएंट महिला विकास योजना
संक्षिप्त माहिती
ओरिएंट महिला विकास योजना ही ओरिएंट बँक ऑफ कॉमर्स (आता पंजाब नॅशनल बँक) द्वारे सुरू केलेली योजना आहे, जी महिला उद्यमींना व्यवसायासाठी आर्थिक सहाय्य प्रदान करते.ज्या महिला कडे तिच्या व्यवसायातील प्रभावी 51% पेक्षा जास्त हिस्सा असेल तर त्या महिलेला तिच्या व्यवसायात 25 लाख रुपयांपर्यंत कर्ज मिळू शकते. या योजनेत कर्जासाठी तारणाची आवश्यकता नसते. 2% पर्यंत व्याज सवलत ही मिळू शकते. हे कर्ज सात वर्षाच्या कालावधीसाठी दिले जाते.
फायदे
- कर्ज मर्यादा: 10 लाख रुपयांपर्यंत कर्ज.
- कमी व्याजदर: महिलांसाठी विशेष सवलत.
- प्रशिक्षण: व्यवसाय व्यवस्थापनासाठी मार्गदर्शन.
- सुलभ पुनरुधारीकरण: कर्ज परतफेडीची लवचिकता.
अधिकृत वेबसाइट
पंजाब नॅशनल बँक
६. देना शक्ती योजना
संक्षिप्त माहिती
देना शक्ती योजना ही देना बँक (आता बँक ऑफ बडोदा) द्वारे राबवली जाते, जी महिला उद्यमींना लघु आणि मध्यम उद्योग सुरू करण्यासाठी आर्थिक सहाय्य प्रदान करते.ही योजना देना बँकेद्वारे महिला उद्योजकांसाठी सुरू केली आहे. या योजनेत महिलांना त्यांचा व्यवसाय वाढवण्यासाठी व्यवसायाला पाठबळ म्हणून परवडणाऱ्या दरात कर्ज दिले जाते. या योजनेत महिलांना गृहनिर्माण, शिक्षण, लघु मध्यम उद्योग क्षेत्रात त्यांचा व्यवसाय सुरु करण्यासाठी , वाढवण्यासाठी कमी दराने 20 लाख रुपये पर्यंतचे कर्ज मिळते. हे कर्ज सात वर्षाच्या कालावधीसाठी दिले जाते.
फायदे
- कर्ज सुविधा: 20 लाख रुपयांपर्यंत कर्ज.
- व्याज सवलत: 0.25% व्याजदरात सूट.
- कोलॅटरल-मुक्त: लहान कर्जांसाठी जामीन नाही.
- प्रशिक्षण: उद्योजकता विकास आणि कौशल्य प्रशिक्षण.
अधिकृत वेबसाइट
बँक ऑफ बडोदा
७. PMEGP (प्रधानमंत्री रोजगार निर्मिती कार्यक्रम)
संक्षिप्त माहिती
PMEGP ही केंद्र सरकारची योजना आहे, जी स्वयंरोजगार आणि लघु उद्योग स्थापन करण्यासाठी आर्थिक सहाय्य प्रदान करते. यामध्ये महिलांना विशेष प्राधान्य दिले जाते.केंद्र सरकारद्वारे ही योजना ग्रामीण किंवा शहरी भागातील महिलांना स्वयंरोजगारीत व्यवसाय सुरू करण्यासाठी सुरू केलेली आहे. या योजनेत स्वयंरोजगार सुरू करण्यासाठी शिवराज बँकांमार्फत 10 ते 25 लाख रुपयांपर्यंतचे कर्ज दिले जाते.- click here
फायदे
- अनुदान: 25-35% प्रकल्प खर्चावर अनुदान.
- कर्ज मर्यादा: 25 लाख रुपयांपर्यंत कर्ज.
- प्रशिक्षण: उद्योजकता विकास कार्यक्रम.
- ग्रामीण विकास: ग्रामीण भागातील महिलांना विशेष लाभ.
अधिकृत वेबसाइट
PMEGP अधिकृत पोर्टल
८. महिला समृद्धि योजना
संक्षिप्त माहिती
महिला समृद्धि योजना ही सूक्ष्म, लघु आणि मध्यम उद्यम मंत्रालय अंतर्गत राबवली जाते, जी महिला उद्यमींना स्वयंरोजगार आणि लघु व्यवसाय सुरू करण्यासाठी प्रोत्साहन देते.महाराष्ट्र शासनाद्वारे चालवली जाणारी ही एक महत्त्वपूर्ण योजना आहे या योजनेचा उद्देश चर्मकार समाजातील दुर्बल महिलांचे सक्षमीकरण करणे स्वतःचा व्यवसाय सुरू करण्यास मदत करणे हा आहे. या योजनेत व्यवसाय सुरू करण्यासाठी कमी व्याजदराने कर्ज दिले जाते.
फायदे
- कर्ज सुविधा: 1 लाख रुपयांपर्यंत कर्ज.
- प्रशिक्षण: कौशल्य विकास आणि विपणन मार्गदर्शन.
- अनुदान: आर्थिकदृष्ट्या मागास महिलांसाठी सवलत.
- बाजारपेठ संपर्क: उत्पादनांना बाजारपेठेत स्थान.
अधिकृत वेबसाइट
MSME मंत्रालय
९. महिला उद्यम निधी योजना
संक्षिप्त माहिती
महिला उद्यम निधी योजना ही SIDBI (लघु उद्योग विकास बँक) द्वारे राबवली जाते, जी महिला उद्यमींना व्यवसाय सुरू करण्यासाठी आर्थिक सहाय्य प्रदान करते.
फायदे
- कर्ज मर्यादा: 10 लाख रुपयांपर्यंत कर्ज.
- कमी व्याजदर: विशेष सवलती.
- प्रशिक्षण: व्यवसाय व्यवस्थापनासाठी मार्गदर्शन.
- लवचिक परतफेड: कर्ज परतफेडीची सोय.
अधिकृत वेबसाइट
SIDBI
१०. महिला बचत गट समृद्धि कर्ज योजना
संक्षिप्त माहिती
महिला बचत गट समृद्धि कर्ज योजना ही स्वयंसहाय्यता गटांना (SHG) आर्थिक सहाय्य प्रदान करते, ज्यामुळे ग्रामीण महिलांना स्वयंरोजगार आणि उद्यमशीलता यांच्या संधी उपलब्ध होतात.
फायदे
- कर्ज सुविधा: 6 लाख रुपयांपर्यंत कर्ज.
- कमी व्याजदर: विशेष सवलती.
- प्रशिक्षण: कौशल्य विकास आणि वित्तीय साक्षरता.
- सामूहिक विकास: SHG च्या माध्यमातून सामाजिक सक्षमीकरण.
अधिकृत वेबसाइट
राष्ट्रीय ग्रामीण आजीविका मिशन
भारत सरकारच्या या महिला केंद्रित योजनांमुळे लाखो महिलांना आर्थिक स्वातंत्र्य, कौशल्य विकास, आणि उद्योजकता यांच्या संधी मिळाल्या आहेत. ** ग्रामीण आणि शहरी भागातील महिलांना सक्षम करण्यासाठी या सरकारी योजना महत्त्वपूर्ण योगदान देत आहेत. प्रत्येक योजनेची अधिकृत वेबसाइट आणि लाभ याबद्दल माहिती घेऊन तुम्ही तुमच्या गरजेनुसार योग्य योजनेची निवड करू शकता. महिला सक्षमीकरण, स्वयंरोजगार, आणि आर्थिक समावेशन यासाठी या योजनांचा लाभ घ्या आणि आपले भविष्य उज्ज्वल करा!